Για τον χαρακτήρα και το πλαίσιο των αυτοδιοικητικών εκλογών

Γράφει ο Στέφανος Σταμέλλος.

Όπως ανακοινώθηκε πρόσφατα, οι αυτοδιοικητικές εκλογές θα γίνουν στις 8 και 15 Οκτωβρίου 2023. Βρισκόμαστε σε λιγότερο από ένα χρόνο πριν∙ και είναι λογικό να ξεκινήσει η προεκλογική περίοδος, όταν μάλιστα οι υποψηφιότητες πρέπει να κατατεθούν έως την 31^η Αυγούστου. Ακόμα βέβαια δεν έχουν εκφραστεί οι διαθέσεις των υποψηφίων, πόσο μάλλον δεν έχουν ανοίξει ακόμα τα χαρτιά και δεν έχουν κατατεθεί αρχές και προγράμματα. Είμαστε στη φάση των παρασκηνιακών ζυμώσεων και των χρισμάτων για τους μεγάλους δήμους και τις περιφέρειες και των επαφών «ετερόκλητων» συμμαχιών για τους μικρότερους δήμους.

Ο νέος εκλογικός νόμος, έτσι όπως διαμορφώθηκε με την κατάργηση της απλής αναλογικής, με το πλαφόν του 3% και τους άλλους περιορισμούς στις υποψηφιότητες των μικρών παρατάξεων, αλλοιώνει τον δημοκρατικό χαρακτήρα των εκλογών και ακυρώνει την ελεύθερη βούληση και ψήφο των πολιτών στους δήμους και στις περιφέρειες. Ο εκλογικός νόμος έχει πολλές αρνητικές προκλήσεις και αντιφάσεις. Επαναφέρει για παράδειγμα τη δυνατότητα ευκολότερου σχηματισμού μονοπαραταξιακής αυτοδύναμης πλειοψηφίας σε σχέση με την απλή αναλογική και δυναμώνει το δημαρχοκεντρικό μοντέλο μιας παντοδύναμης διοίκησης. Η αντιπολίτευση θα πρέπει να έχει το σθένος για πέντε χρόνια - γιατί πενταετής θα είναι η θητεία στην αυτοδιοίκηση με βάση τον νέο νόμο - να αντέξει για να παρακολουθεί τις εξελίξεις σε τέτοιες συνθήκες και να ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο με ελάχιστα περιθώρια παρεμβάσεων!

Η αυτοδιοίκηση πρέπει να επανέλθει στον παραδοσιακό αγωνιστικό διεκδικητικό της ρόλο διεκδικώντας ουσιαστική αποκέντρωση. Πρέπει με λίγα λόγια να αντιληφθεί ότι ο ανταγωνισμός της με τον συγκεντρωτισμό της κεντρικής εξουσίας δεν έχει τελειώσει. Πώς, αλήθεια, μπορεί μια δημοτική αρχή να υλοποιήσει το πρόγραμμά της, όταν οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι αποτελούν «στοίχημα» και δεν είναι τακτικοί; όταν είναι εξαρτημένη από τα ευρωπαϊκά προγράμματα κι απ’ αυτόν που τα μοιράζει; όταν η ενεργειακή ακρίβεια κάνει τον προϋπολογισμό σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες; όταν η υποστελέχωση σε μόνιμους υπαλλήλους και η εξάρτηση από συμβασιούχους εργαζόμενους καλά κρατεί; όταν τα ταμειακά της αποθέματα πρέπει να πάνε σε λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδας για να μην τεθεί σε «εποπτεία»; όταν της φορτώνονται συνεχώς και νέες αρμοδιότητες; Τι και πώς μπορεί να προγραμματίσει;

Αυτά πρέπει να προβληματίσουν τους αυριανούς υποψηφίους δημάρχους, δημοτικούς συμβούλους, αυτοδιοικητικούς γενικά. Αυτή είναι η αυτοδιοίκηση σήμερα - μακρύ χέρι και φέουδο της κεντρικής εξουσίας - και αυτό είναι το πλαίσιο των εκλογών με λίγα λόγια, στο οποίο πρέπει να τεκμηριώσουν το πρόγραμμά τους και να παίξουν τον ουσιαστικό τους ρόλο. Η, ακόμα πιο δύσκολη, συγκυρία της πολύπλευρης κρίσης, απαιτεί οι υποψήφιοι να έχουν πραγματικό ενδιαφέρον για τα «κοινά», για την πόλη και τα χωριά, για τους πολίτες, για την καθημερινότητα, για την καλύτερη ποιότητα ζωής. Απαιτεί να έχουν πραγματικό μεράκι για την ουσιαστική και αναγκαία αυτοδιοίκηση∙ και όχι να ασχοληθούν με τον Δήμο ή την Περιφέρεια από όψιμο περιστασιακό ενδιαφέρον, ή από κομματικό καθήκον και εντολή∙ και ό, τι προκύψει…

Λαμία, Νοέμβρης 2022
Στέφανος Σταμέλλος