Το Ελληνικό Στρατηγικό Σχέδιο της νέας ΚΑΠ 2023-2027

Γράφει ο Δρ. Κωνσταντίνος Ν. Μπαγινέτας, Γενικός Γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής & Διεθνών Σχέσεων, ΥπΑΑΤ.

Η Ελλάδα υπέβαλε για πρώτη φορά το στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ στις 30 Δεκεμβρίου 2021, μετά από διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους φορείς. Στις 17 Οκτωβρίου 2022, η Ελλάδα υπέβαλε μια αναθεωρημένη πρόταση, απατώντας στις παρατηρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ως προς το πρώτο προσχέδιο. Η Επιτροπή ενέκρινε αυτήν την πρόταση στις 21 Νοεμβρίου 2022.

Η έγκριση του Στρατηγικού Σχεδίου της χώρας μας για την νέα ΚΑΠ συνιστά μια σημαντική επιτυχία, επισφραγίζοντας μια μεγάλη προσπάθεια που καταβλήθηκε με επικεφαλής τον ίδιο τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος με προσωπική του παρέμβαση διασφάλισε τους πόρους 19,3 δις ευρώ για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027, καθορίζοντας ταυτόχρονα και το χρηματοδοτικό πλαίσιο για την νέα προγραμματική περίοδο 2023-2027.

Η έγκριση του Στρατηγικού μας Σχεδίου σηματοδοτεί μια νέα περίοδο σημαντικών μεταρρυθμίσεων και αλλαγών για τον πρωτογενή μας τομέα και τις αγροτικές μας περιοχές.

Μέσα από τον εθνικό στρατηγικό μας σχεδιασμό επιδιώκουμε τη μετάβαση προς έναν έξυπνο, βιώσιμο, ανταγωνιστικό, σταθερό και διαφοροποιημένο αγροτικό τομέα, διασφαλίζοντας παράλληλα, μακροπρόθεσμα, την ασφάλεια των τροφίμων. Επιπλέον, επιδιώκουμε να συμβάλλει ο αγροτικός τομέας στην κλιματική δράση, στην προστασία των φυσικών πόρων και στη διατήρηση-ενίσχυση της βιοποικιλότητας, καθώς και στην ενίσχυση της κοινωνικοοικονομικής δομής των αγροτικών περιοχών.

Το Στρατηγικό μας Σχέδιο υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων που καλύπτουν τις ειδικές ανάγκες της χώρας μας και των αγροτικών μας περιοχών. Προσανατολισμένο προς το αποτέλεσμα και την απόδοση, στοχεύει σε εφικτά αποτελέσματα συμβάλλοντας παράλληλα στους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Επιπλέον, η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η συνεχιζόμενη άνοδος των τιμών βασικών προϊόντων, ανέδειξαν την αναπόσπαστη σχέση μεταξύ της κλιματικής δράσης και της εξασφάλισης τροφής. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να αναθεωρήσουν τα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΑΠ, με στόχο να αξιοποιήσουν όλες τις ευκαιρίες: να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα του γεωργικού τομέα, να μειώσουν την εξάρτησή τους από τα συνθετικά λιπάσματα και να αυξήσουν την παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, χωρίς να υπονομεύεται η παραγωγή τροφίμων, καθώς και να τροποποιήσουν την παραγωγική τους δυναμική σε πιο βιώσιμες παραγωγικές μεθόδους.

Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Στρατηγικού Σχεδίου μας.

ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΗΣ ΚΑΠ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Το ελληνικό Σχέδιο της ΚΑΠ ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις με μια ισορροπημένη προσέγγιση των φιλοδοξιών της νέας ΚΑΠ για μια πιο σταθερή, πράσινη και ψηφιακή γεωργία, ευθυγραμμισμένο με τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Σηματοδοτεί τη στροφή προς ένα νέο παραγωγικό μοντέλο για την ελληνική γεωργία και ολόκληρο τον αγροδιατροφικό τομέα στην Ελλάδα. Το Σχέδιο εστιάζει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας προωθώντας την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες, βοηθώντας τη νεανική επιχειρηματικότητα και την εξασφάλιση δίκαιου εισοδήματος για τους αγρότες. Επιπλέον, το Σχέδιο στοχεύει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της γεωργίας. Βασική προτεραιότητα παραμένει η βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΤΕΡΗ ΚΑΠ

Η Ελλάδα στοχεύει στην αύξηση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας του αγροτικού της τομέα εστιάζοντας στην παραγωγή ποιοτικών αγροτικών προϊόντων. Παράλληλα, το Σχέδιο θα βελτιώσει την οικονομική βιωσιμότητα των μικρομεσαίων εκμεταλλεύσεων, που αντιπροσωπεύουν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής γεωργίας.

Η Ελλάδα θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της και τον προσανατολισμό της στην παγκόσμια αγορά, διασφαλίζοντας υψηλή ποιότητα και σταθερή παραγωγή πρώτων υλών, για τομείς σημαντικούς για το ελληνικό αγροδιατροφικό σύστημα, όπως αυτοί των οπωροκηπευτικών, του κρασιού, της μελισσοκομίας, του ελαιόλαδου και των επιτραπέζιων ελιών.

Ως απάντηση στις νέες συνθήκες και προκλήσεις που αναδύονται στην παγκόσμια αγορά τροφίμων, το Σχέδιο στοχεύει στην ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμης των αγροτών στην αλυσίδα αξίας. Για να επιτευχθεί αυτό, δίνεται έμφαση στη συμμετοχή σε συλλογικά σχήματα και ομάδες παραγωγών (για παράδειγμα, δημιουργία διεπαγγελματικών οργανώσεων που θα βοηθήσουν τους αγρότες να αντιμετωπίσουν από κοινού τις νέες προκλήσεις της αγοράς και να ενισχύσουν τη θέση τους στην αλυσίδα αξίας των αγροδιατροφικών προϊόντων) και προβλέπει την ενίσχυση της πιστοποίησης, τυποποίησης και επισήμανσης των ελληνικών αγροτικών προϊόντων.

• Η Ελλάδα διαθέτει περίπου 4,3 δισεκατομμύρια ευρώ για τη σταθεροποίηση του εισοδήματος των αγροτών με βασική εισοδηματική στήριξη και για το μετριασμό του κινδύνου μείωσης της παραγωγής που προκύπτει από τις διακυμάνσεις των τιμών και τους εξωτερικούς παράγοντες. Η στήριξη αυτή διαφοροποιείται και στοχεύει ανάλογα με την κατηγορία αγρονομικής γης (αρόσιμη γη, μόνιμες καλλιέργειες και βοσκότοπους/βοσκότοποι) και κυμαίνεται από 176 ευρώ ανά 10 στρέμματα έως 270 ευρώ ανά 10 στρέμματα.
• Διατίθενται επιπλέον 885 εκατ. ευρώ για τη βελτίωση της βιωσιμότητας των μικρομεσαίων εκμεταλλεύσεων διασφαλίζοντας μια δικαιότερη κατανομή της στήριξης και καλύτερη στόχευση της εισοδηματικής στήριξης στον αγροτικό τομέα.

ΜΙΑ ΠΙΟ ΠΡΑΣΙΝΗ ΚΑΠ

Η Ελλάδα έχει υψηλές προσδοκίες, τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος, όσο και για την κλιματική αλλαγή, καθώς στοχεύει στο μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων αυτής, μέσω μιας πιο αποτελεσματικής διαχείρισης των φυσικών πόρων και προστασίας της βιοποικιλότητας.

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να ενισχυθούν και να βελτιωθούν οι υπάρχουσες πρακτικές, καθώς και οι απαιτήσεις, όσον αφορά τις ορθές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες (όπως, η αντικατάσταση των καλλιεργειών από την αμειψισπορά). Η Ελλάδα δίνει προτεραιότητα στην υλοποίηση παρεμβάσεων που υπερβαίνουν τις ελάχιστες απαιτήσεις, όσον αφορά το κλίμα, το περιβάλλον και την καλή διαβίωση των ζώων (οικολογικά συστήματα) και δίνει προτεραιότητα σε παρεμβάσεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, την προστασία του εδάφους και του νερού, την προώθηση μεθόδων βιολογικής γεωργίας, τη γεωργία ακριβείας και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη διατήρηση των δασών.

Η Ελλάδα διαθέτει 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ για περιβαλλοντικούς και κλιματικούς σκοπούς, όπως η βιολογική γεωργία, εναλλακτικές μέθοδοι φυτοπροστασίας που στοχεύουν στη μείωση της χρήσης των φυτοφαρμάκων, στην ενίσχυση προστατευόμενων περιοχών, καθώς συμβάλλουν και στην εξοικονόμηση νερού και στη βελτίωση των υποδομών.

• Η Ελλάδα θα διαθέσει 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ στη βιολογική γεωργία, υπερδιπλασιάζοντας τη συνολική γεωργική γη, που χρησιμοποιείται σε αυτήν.
• Περισσότερα από 425 εκατομμύρια ευρώ ετησίως (σε περίπου 30 εκατομμύρια στρέμματα) έχουν διατεθεί για τη στήριξη οικολογικών σχημάτων, όπως η χρήση ανθεκτικών ειδών και ποικιλιών, η βελτίωση των πρακτικών πράσινης κάλυψης και η ενίσχυση της βιοποικιλότητας, η κυκλική οικονομία και φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΑΠ

Για να διασφαλίσει τη δημογραφική ανανέωση του αγροτικού πληθυσμού, καθώς και την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών, η Ελλάδα θα διαθέσει συνολικά πάνω από 730 εκατ. ευρώ στους νέους αγρότες, σε συνδυασμό με δράσεις για την υποστήριξη της εκπαίδευσής τους, την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και την ενίσχυση τους με επενδυτικά σχέδια.

Προκειμένου να προωθηθεί η κοινωνική ένταξη, η τοπική ανάπτυξη και η ισότητα μεταξύ των φύλων, δεδομένου της αυξημένης συμμετοχής των γυναικών στη γεωργία, η Ελλάδα θα υποστηρίξει την ανάπτυξη των τοπικών επιχειρήσεων και θα ενισχύσει τις επενδύσεις στον τοπικό πληθυσμό. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί σε δράσεις και πρωτοβουλίεςμε αυξημένη κοινωνική και περιβαλλοντική βαρύτητα. Περισσότεροι από 4 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε αγροτικές περιοχές, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 70% του ελληνικού αγροτικού πληθυσμού, θα επωφεληθούν από αυτές τις στρατηγικές ανάπτυξης.

Η Ελλάδα σχεδιάζει να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων, να αποτρέψει την εμφάνιση ασθενειών αυτών και να μειώσει τη χρήση αντιβιοτικών. Αυτό θα αυξήσει την παραγωγή υγιεινών προϊόντων, με υψηλή θρεπτική αξία.

• Περισσότερες από 70.000 νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν σε αγροτικές περιοχές, με στόχο τη στήριξη των νέων αγροτών, των επενδύσεων στη μεταποίηση και στην εμπορία των γεωργικών προϊόντων, καθώς και στις δασικές τεχνολογίες και στην εμπορία των δασικών προϊόντων.
• Περισσότεροι από 65.000 νέοι αγρότες θα επωφεληθούν από τη στήριξη εγκατάστασης και τις λοιπές πρόνοιες της νέας ΚΑΠ. Επιπλέον, η Ελλάδα θα συμπληρώσει το εισόδημα των νέων αγροτών (κάτω των 40 ετών) με 70 ευρώ ανά στρέμμα, δαπανώντας έτσι 140 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2023-2027.

ΓΝΩΣΗ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ

Η Ελλάδα θα επιτρέψει τη δημιουργία ενός συστήματος γεωργικής γνώσης και καινοτομίας (AKIS), με στόχο την προώθηση της καινοτομίας στον αγροδιατροφικό τομέα. Το Σχέδιο της ΚΑΠ θα διευκολύνει τη μεταφορά γνώσης και νέων τεχνολογιών στον πρωτογενή τομέα παρέχοντας σχετική εκπαίδευση και κατάρτιση στους παραγωγούς, ενώ θα ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών φορέων (για παράδειγμα, ερευνητών και αγροτών).

Θα δοθούν κίνητρα στους αγρότες να διατηρήσουν τις εκτάσεις τους, σύγχρονες και καινοτόμες, για παράδειγμα, επενδύοντας σε ψηφιακές τεχνολογίες ή/και σχηματίζοντας επιχειρησιακές ομάδες για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων και πρακτικών.

• Περισσότερες από 15.000 εκμεταλλεύσεις θα συμμετάσχουν σε ομάδες για ανταλλαγή ιδεών και βελτίωση της οργάνωσης της εφοδιαστικής αλυσίδας.
• Περισσότερα από 200.000 άτομα θα επωφεληθούν δια μέσω συμβουλών, κατάρτισης και ανταλλαγής γνώσεων ή από τη συμμετοχή σε επιχειρησιακές ομάδες της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας (EIP) προκειμένου να ενισχυθεί η βιώσιμη οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και κλιματική ανάπτυξη, καθώς και οι επιδόσεις αποδοτικότητας των πόρων.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Για εμάς, η επιτυχής εφαρμογή του Στρατηγικού μας Σχεδίου αποτελεί τη σημαντικότερη πρόκληση για τον παραγωγικό μετασχηματισμό του πρωτογενή τομέα της χώρας μας, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τις αλλεπάλληλες κρίσεις, καθώς θα προσδώσει ακόμη μεγαλύτερη προοπτική και αξία στα ποιοτικά αγροτικά μας προϊόντα, θα προστατεύσει τους πολύτιμους φυσικούς μας πόρους και την πλούσια βιοποικιλότητα των αγροτικών μας περιοχών, θα τονώσει την κοινωνική συνοχή της ελληνικής υπαίθρου και θα διαμορφώσει ελκυστικότερες συνθήκες διαβίωσης στην ελληνική περιφέρεια συμβάλλοντας στην ηλικιακή ανανέωση του πρωτογενή μας τομέα.