Χριστούγεννα των παιδικών μου χρόνων

Γράφει ο Γιάννης Γουργιώτης...

Αυτές τις ημέρες, τελευταίες του Δεκέμβρη 2022, ο χριστιανικός κόσμος ζει και πάλλεται στο ρυθμό των υφιστάμενων καταστάσεων, που είναι πάντα ένα πλέγμα σύνθετων και απρόβλεπτων συγκυριών, κατά το μάλλον ή ήττον δυσχερών ή και κρίσιμων για την ατομική ή τη συλλογική ζωή. Λίγες είναι οι στιγμές της ήρεμης και ανέφελης ζωής, σε αντίθεση με τις πληθωριστικές και αντικρουόμενες δραματικές περιστάσεις που βιώνουμε οι θνητές υπάρξεις.

Οι μεγάλες χριστιανικές γιορτές, με πρώτη τα Χριστούγεννα, ήτοι η Γέννηση του θεανθρώπου, είναι μια ανάπαυλα στους έντονους ρυθμούς της καθημερινότητας, αλλά κυρίως είναι το σημαντικό και κυρίαρχο στοιχείο της εφήμερης ζωής μας.

Με σημείο αναφοράς τη μέγιστη γιορτή της θείας Γέννησης του Χριστού μας, η σκέψη μου με φέρνει στην παιδική μου ζωή, τη γεμάτη με νοσταλγία για τις ασύγκριτες παραστάσεις που έζησα στο οικογενειακό περιβάλλον και στο στενό περίγυρο της κοινοτικής περιοχής.

Η παιδική ζωή ήταν τότε το κάτι άλλο: γεμάτη όνειρα, επιθυμίες και υπερχείλιση συναισθηματικών καταστάσεων, με κέντρο την γονική εξάρτηση που την πότιζε ή αφοσίωση στους γεννήτορες και η άδολη αγάπη στα όμαιμα μέλη της οικογενειακής εστίας. Ήταν τα χρόνια της παιδικής αθωότητας, ξέγνοιαστα και με έκρηξη συναισθημάτων, άλλοτε της ανείπωτης χαράς και άλλοτε του θυμού και του πείσματος, συναισθήματα παροδικά με αναλλοίωτες τις σχέσεις, πάντα χωρίς καμιά παρέκκλιση, με αμείωτη την αγάπη, την υπακοή και την πειθαρχημένη ζωή στον οικογενειακό κύκλο.

Τα Χριστούγεννα, ως θρησκευτική γιορτή, μας χάριζαν ευφρόσυνες στιγμές, ψυχική αγαλλίαση, ήταν οι σημαντικότερες στιγμές της ζωής μας. Θυμάμαι ακόμα έντονα τη χαρά και την αγωνία που δοκίμαζα ακούγοντας τα μεσάνυχτα την καμπάνα της εκκλησίας μας, ηχηρή και συγχρόνως εύηχη, που μας καλούσε στο μεσονύχτιο όρθρο για τη συλλογική προσευχή και ευχαριστία προς τον Ύψιστο, για το μυστήριο της ενανθρώπησης του Υιού του, για τη σωτηρία της ψυχής μας από τη σκοτεινιά και τη μαυρίλα της αμαρτίας, βαρύ φορτίο, που μας κληροδότησαν οι πρωτόπλαστοι με την παρακοή τους. Έτσι η αμαρτία τους γέννησε το θάνατο με την απώλεια της αιώνιας ζωής, της αιωνιότητας. Ήταν αλήθειες που θα μάθαινα αργότερα στο επόμενο στάδιο, το ηλικιακά διάδοχο, της εφηβείας.

Η ωριμότητα της εφηβείας, γενετικά διδόμενη, γεμάτη από σχετικές εμπειρίες σ’ένα περιβάλλον μάλλον υποβαθμισμένο πολιτιστικά, λόγω αλλεπάλληλων συγκυριών, με ποικιλία συμβάντων πρωτόγνωρων και με ιδιάζουσες απηχήσεις, άφηνε πίσω της τα παιδικά όνειρα και τις συγκλονιστικές στιγμές που τις γέμιζαν τα ζωντανά βιώματα, οι χαραγμένες στη μνήμη λαμπρές εικόνες της κάθε στιγμής, των αθώων προσεγγίσεων, της άδολης αγάπης των δικών μου ανθρώπων, των φίλων, των συγγενών, των συνανθρώπων. Οι δύσκολες καταστάσεις που προκλήθηκαν από τις διαδοχικές αναταράξεις: του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου με τον τρόμο και τις εκατόμβες θυμάτων, με τις αρνητικές αντανακλάσεις στις ανθρώπινες κοινωνίες και τα δεινά που προστέθηκαν σαν μαύρη κηλίδα στην παγκόσμια Ιστορία, κυρίως όμως για το λαό μας ο παραλογισμός του εμφυλίου ήταν ιδιαζόντως απεχθής και βασανιστικός στην κλίμακα των εθνικών μας αξιών, στη ζωή μας, στην ψυχική μας υγεία, στις υλικές υστερήσεις με συνακόλουθο την παιδική καχεξία και τις συνέπειές της, σωματικές και ψυχικές. Προκάλεσε την ανισορροπία στην ανάπτυξη και την εξέλιξη σώματος και ψυχής, ήτοι στη σωματική και πνευματική ευρωστία, των οποίων οι βάσεις μπαίνουν στα πρώτα χρόνια της ζωής μας.

Όλα τα παραπάνω όμως υποσκελίστηκαν από την ένταση της σφριγηλότητας, τη θέληση για τη ζωή και το παιδικό παιγνίδι, ισοδύναμα της τροφής του σώματος. Η θέρμη της οικογενειακής εστίας σκόρπιζε την ακτινοβόλο ενέργειά της και πύρωνε το συναισθηματικό μου πλούτο, ενάντια στην παγωνιά της ανέχειας, της έλλειψης πολλών βασικών αγαθών.

Το τέλος της πολεμικής περιπέτειας με τα παρεμπίπτοντά της, συνέπεσε με την είσοδό μου στην προεφηβεία, εμπλουτισμένη τώρα με μια προχωρημένη αντίληψη των καταστάσεων και με μια πιο ώριμη συμμετοχή στα κοινωνικά δρώμενα. Οι γιορτές τώρα αποκτούσαν το αντικείμενο μιας πιο ώριμης αντίληψης στο επίπεδο της συνειδητής γνώσης των πραγμάτων και των καταστάσεων.

Θυμάμαι, ανήλικος προέφηβος ακόμα, να προσεγγίζω το ψαλτήρι της εκκλησιάς μας, όχι μόνο υπό την ανοχή, αλλά και την ενθάρρυνση των ψαλτών. Η παρουσία μου εκεί έγινε οικεία, έξη θα έλεγα, από τη στιγμή μάλιστα που μου ανέθεταν, την ανάγνωση του Εξάψαλμου, δυσνόητο το περιεχόμενό του αρχικά, με προοδευτική την προσέγγιση.

Αλλά οι παιδικές μνήμες στο σημείο αυτό είναι ατελεύτητες. Έτσι, με ένα χρονικό άλμα, συνεχίζω με την αναφορά μου στη γιορτή των Χριστουγέννων ως ενήλικο άτομο, χωρίς όμως να αφήνω το χρόνο να με αποκόπτει από τα παιδικά μου βιώματα. Τώρα όμως στην ενήλικη ζωή μου έχουν παρεισφρήσει απρόβλεπτα γεγονότα και καταστάσεις. Ο προσωπικός μου αγώνας είναι να διατηρήσω άσβεστη την πίστη μου στα ιδανικά που ακολουθώ παιδιόθεν, αν και η ροή των γεγονότων και των ποικίλων ερεθισμών με τις επιδράσεις τους, δημιούργησαν πολλά τραύματα στο ψυχο-πνευματικό μου εγώ. Αγωνιώ και παρακαλώ αδιάλειπτα για τη σωτηρία της αμαρτωλής ψυχής μου. Προσεύχομαι παράλληλα για το ξημέρωμα μιας καλύτερης επιούσας, για την ανόρθωση και ανάνηψη μιας παρεκτροπής εκτός ορίων του ανθρώπινου γένους, με την εμπλοκή του σε πολέμους και ανταγωνισμούς, αποστασιοποιημένος από τα ανθρώπινα ιδανικά. Αναφέρομαι εδώ ειδικά στο χριστιανικό κόσμο για τον οποίο τα Χριστούγεννα είναι, πρέπει να είναι, η κορωνίδα των εορτών της χριστιανοσύνης.

Ειδικότερα λυπάμαι και πονώ για την αλλοτριωμένη σε μεγάλο ποσοστό μερίδα της κοινωνίας μας. Όχι μόνον έχουν απεμπολήσει τη θρησκευτική τους πίστη, αλλά βλάπτουν και τον πλησίον, με τη θεολογική σημασία του όρου. Μέσα σε αυτόν τον κόσμο έζησα έως τώρα και ζω ακόμα με τη θεία βούληση του Θεανθρώπου, που σε λίγες ώρες θα γιορτάσουμε τη θεία Γέννηση Του. Να ευχηθούμε απαλλαγή από τους αόρατους εχθρούς του ανθρώπινου γένους. Φαίνεται πως εγκαταστάθηκε ανάμεσά μας και θα τον έχουμε παρόντα επί μακρόν, Θεού επιτρέποντος, εάν η αναλγησία μας και η παρεκτροπή μας από τη θεοσέβεια αποτελέσει κριτήριο συνειδητής άρνησης του χριστιανικού ιδεώδους.

Γιάννης Γουργιώτης