Μα για να υπάρχουν οι πλούσιοι, πρέπει να υπάρχουν οι φτωχοί!

Διαβάζουμε -και είναι αυτό μια πρόκληση στη λογική- ότι έχουμε μια ραγδαία αύξηση του παγκόσμιου πλούτου την οποία καταγράφει η νέα ετήσια λίστα του Forbes με τους δισεκατομμυριούχους του πλανήτη. Η λίστα αυτή παρουσιάζει φέτος 3.028 ονόματα, έναν αριθμό ρεκόρ από την πρώτη δημοσίευση της λίστας το 1987. Η συνολική περιουσία των 3.028 δισεκατομμυριούχων ανέρχεται στα 16,1 τρισεκατομμύρια δολάρια, το υψηλότερο ποσό όλων των εποχών. https://www.protothema.gr/world/article/1620758/rekor-ploutou-sti-lista-forbes-o-mask-protos-o-trab-ektoxeuetai-poioi-bainoun-sti-hrusi-dekada/.

Και από τα βάθη της λογικής ακούγεται μια φωνή: "Μα για να υπάρχουν οι πλούσιο πρέπει να υπάρχουν οι φτωχοί!". Η φράση αυτή, λένε, υποδηλώνει μια μαρξιστική ή γενικότερα κριτική θεώρηση της κοινωνικοοικονομικής ανισότητας. Υπονοεί ότι ο πλούτος δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς φτώχεια, ότι η οικονομική επιτυχία κάποιων βασίζεται στη στέρηση των πολλών. Αυτό λογικά σημαίνει ότι η αύξηση της περιουσίας των δισεκατομμυριούχων ανταποκρίνεται στην μείωση αντίστοιχα του εισοδήματος των φτωχών, στην αύξηση του αριθμού των δισεκατομμυρίων φτωχών! Αυτό αντικατοπτρίζει μια ιστορική αλήθεια: ότι η συγκέντρωση κεφαλαίου συνοδεύεται από την ένταση της εκμετάλλευσης και της άνισης κατανομής των πόρων.

Από την άλλη, η ραγδαία αύξηση του παγκόσμιου πλούτου και η επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής συνιστούν ένα οξύμωρο σχήμα, που αποκαλύπτει τις βαθιές αντιφάσεις του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Από τη μία, ο πλούτος συσσωρεύεται στα χέρια λίγων, κυρίως μέσω ενός μοντέλου ανάπτυξης που βασίζεται, όπως είπαμε, στην υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, αλλά και στην αλόγιστη κατανάλωση και στη συνεχή επέκταση της παραγωγής. Από την άλλη, οι συνέπειες αυτής της ανάπτυξης -όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, οι φυσικές καταστροφές και η απώλεια βιοποικιλότητας- επιβαρύνουν δυσανάλογα τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Και τέλος, αντικειμενικά έρχεται στο προσκήνιο ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα της εποχής μας: η ανάγκη για ριζική αλλαγή στον τρόπο που ζούμε, παράγουμε, καταναλώνουμε και σκεφτόμαστε, αλλά και οι έννοιες της αποανάπτυξης και της βιωσιμότητας. Το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο βασίζεται στην αέναη ανάπτυξη και στην υπερκατανάλωση, αλλά αυτό δεν είναι συμβατό με έναν πλανήτη με πεπερασμένους πόρους.

Η αποανάπτυξη και η βιωσιμότητα δεν είναι πολυτέλειες. Είναι προϋποθέσεις για ένα μέλλον που δεν θα είναι καταστροφικό. Η αλλαγή δεν είναι εύκολη, αλλά είναι αναπόφευκτη. Το ερώτημα είναι αν θα την επιλέξουμε συνειδητά και οργανωμένα ή αν θα μας επιβληθεί με βίαιο τρόπο από την κλιματική και κοινωνική κατάρρευση…

Στέφανος Σταμέλλος
Λαμία, 5.4.2025

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ Μήπως το πίσω είναι μπροστά; (του Κώστα Θερμογιάννη)