Ντέμης Χασάμπης: Ο οραματιστής της τεχνητής νοημοσύνης που αλλάζει τον κόσμο και κέρδισε το Νόμπελ Χημείας

Αυτή η αναγνώριση έρχεται ως επιβράβευση για τη συνεργασία του με τον John Jumper στη δημιουργία του AlphaFold, ενός συστήματος που επαναστατεί στη βιολογία, προβλέποντας με ακρίβεια τη δομή των πρωτεϊνών.

Η πορεία του Χασάμπης δεν είναι απλώς η αφήγηση ενός success story, αλλά και ένα παράδειγμα της δύναμης της τεχνολογίας και της επιστήμης να αλλάξουν τον κόσμο μας. «Η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τον κόσμο». Με αυτή τη φράση, ο Σερ Ντέμης Χασάμπης συνοψίζει την ουσία του έργου και του οράματός του.

Γεννημένος στις 27 Ιουλίου 1976 στο Λονδίνο, ο Χασάμπης έχει διανύσει μια εντυπωσιακή πορεία, από παιδί-θαύμα στο σκάκι μέχρι πρωτοπόρος ηγέτης στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ).

Ως συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος (CEO) της DeepMind, έχει όχι μόνο επαναστατήσει την κατανόησή μας για την ΤΝ, αλλά έχει επίσης πρωταγωνιστήσει σε ορισμένες από τις πιο καινοτόμες εξελίξεις στον τομέα.

Ένα παιδί-θαύμα

Μεγαλώνοντας στο Λονδίνο, με πατέρα ελληνοκυπριακής καταγωγής και μητέρα από τη Σιγκαπούρη, ο Χασάμπης έδειξε από νεαρή ηλικία τις ικανότητές του. Σε ηλικία 13 ετών, είχε αποκτήσει τον τίτλο του μάστερ στο σκάκι, κάτι που απέδειξε γρήγορα την πνευματική του ικανότητα και τη στρατηγική του σκέψη.
Δεύτερος από αριστερά, ο Ντέμης Χασάμπης

Ωστόσο, όπως σχολιάζει ο Guardian, ενώ οι περισσότεροι έφηβοι περνούσαν τον χρόνο τους παίζοντας βιντεοπαιχνίδια, ο Χασάμπης ήταν απασχολημένος σχεδιάζοντάς τα. Σε ηλικία μόλις 17 ετών, συνέβαλε στο σχεδιασμό του δημοφιλούς βιντεοπαιχνιδιού Theme Park, το οποίο έγινε εμπορική επιτυχία, ανοίγοντας τον δρόμο για την είσοδό του στον κόσμο της τεχνολογίας.

Το 1997, ενώ ήταν 21 ετών, ο Χασάμπης απέκτησε ένα διπλό πτυχίο (Double First) στην Πληροφορική στο Queens’ College του Cambridge, όμως η ακαδημαϊκή του πορεία δεν σταμάτησε εκεί. Αργότερα ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη γνωστική νευροεπιστήμη στο University College London (UCL) το 2009.

Η έρευνά του επικεντρώθηκε στη σχέση μεταξύ μνήμης και φαντασίας, οδηγώντας σε επαναστατικές ανακαλύψεις σχετικά με τον ιππόκαμπο εγκεφάλου (hippocampus) και τη επεισοδιακή μνήμη (episodic memory). «Πολλά παιδιά αρχίζουν παίζοντας παιχνίδια, όπως έκανα κι εγώ, και έπειτα προχωρούν στον προγραμματισμό και στη συνέχεια χρησιμοποιούν αυτό το απίστευτο εργαλείο, τον υπολογιστή, για να δημιουργήσουν πράγματα», είχε δηλώσει σχετικά με την ακαδημαϊκή του πορεία.

Ιδρυτής της DeepMind

Το 2010, ο Χασάμπης, εφοδιασμένος με τη εκτενή γνώση του στη νευροεπιστήμη και την πληροφορική, συνέστησε την DeepMind Technologies, μια startup με στόχο την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης για την επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Το όραμά του ήταν σαφές: να αντιμετωπίσει «το πρόβλημα της νοημοσύνης» και να εφαρμόσει αυτή την κατανόηση σε ποικιλία προκλήσεων σε διάφορους τομείς.

Υπό την ηγεσία του, η DeepMind δημιούργησε προηγμένα συστήματα ΤΝ που ενσωματώθηκαν σε τομείς όπως η ιατρική, άλλες επιστήμες και τα βιντεοπαιχνίδια, ενώ έχει αναγνωριστεί ως ηγέτιδα εταιρεία στην έρευνα της τεχνητής νοημοσύνης.

Το 2014, η Google εξαγόρασε την DeepMind για περίπου 400 εκατομμύρια λίρες, κάνοντάς την μία από τις μεγαλύτερες εξαγορές στην Ευρώπη.

Η Γενική Τεχνητή Νοημοσύνη (AGI)

H AGI, ή Γενική Τεχνητή Νοημοσύνη, που συχνά συνδέεται με την υπερ-νοημοσύνη (superintelligence), η οποία ορίζεται ως νοημοσύνη που ξεπερνά τα ανθρώπινα επίπεδα, αναφέρεται σε ένα επίπεδο TN που έχει τη δυνατότητα να κατανοεί, να μαθαίνει και να εφαρμόζει γνώσεις και δεξιότητες σε ένα ευρύ φάσμα εργασιών, παρόμοια με τον ανθρώπινο νου.

Σε αντίθεση με την εξειδικευμένη τεχνητή νοημοσύνη, που μπορεί να εκτελεί συγκεκριμένα καθήκοντα, η AGI επιδιώκει την ικανότητα να σκεφτεί και να ενεργήσει με μια ευρύτερη, πιο γενική κατανόηση του κόσμου.

Ο Ντέμης Χασάμπης θεωρεί ότι η ανάπτυξη της AGI θα είναι τόσο επαναστατική όσο η ανακάλυψη της ηλεκτρικής ενέργειας ή της φωτιάς, προαναγγέλλοντας ριζικές αλλαγές στους τομείς της επιστήμης, της βιομηχανίας και της καθημερινής ζωής.

Ωστόσο, έχει τονίσει την αναγκαιότητα για ηθική και υπεύθυνη ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας, προειδοποιώντας για τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από την ανεξέλεγκτη διάδοση της.

Πιστεύει ότι η κοινωνία πρέπει να αναγνωρίσει τις προκλήσεις που συνδέονται με την τεχνητή νοημοσύνη, όπως οι κοινωνικές ανισότητες και οι κίνδυνοι για την ασφάλεια, και να εργαστεί προληπτικά ώστε να διασφαλίσει ότι τα οφέλη από την AGI θα είναι καθολικά και θετικά.

Τα επίτευγμα της AlphaGo

Ένα από τα πιο εμβληματικά επιτεύγματα της DeepMind ήταν η ανάπτυξη του AlphaGo, του πρώτου AI που κατάφερε να νικήσει επαγγελματία παίκτη στο παραδοσιακό και εξαιρετικά περίπλοκο παιχνίδι Go.

Το 2016, η νίκη του AlphaGo επί του παγκόσμιου πρωταθλητή Lee Sedol αποτέλεσε ένα ιστορικό γεγονός που επιβεβαίωσε τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Χασάμπης είχε δηλώσει: «Η νίκη μας στο Go δεν ήταν μόνο μια επιτυχία για την DeepMind, αλλά και για την τεχνητή νοημοσύνη στο σύνολό της».

Το AlphaGo χρησιμοποίησε αλγορίθμους βαθιάς μάθησης (deep learning) και ενισχυτικής μάθησης (reinforcement learning) για να αναλύσει εκατομμύρια παιχνίδια και να μάθει στρατηγικές νίκης, ακόμη και μέσα από τις ήττες.

Αυτό το επίτευγμα έφερε στην επιφάνεια την ικανότητα της AI να επιλύει σύνθετα προβλήματα και να προσαρμόζεται σε δυναμικά περιβάλλοντα, ανοίγοντας νέους ορίζοντες για την τεχνητή νοημοσύνη.

AlphaFold: Η επανάσταση στην πρόβλεψη πρωτεϊνών

Η πιο πρόσφατη και ίσως πιο μεταμορφωτική συνεισφορά του Χασάμπης είναι το AlphaFold, ένα AI σύστημα που προβλέπει τη δομή των πρωτεϊνών με εξαιρετική ακρίβεια. Το 2020, το AlphaFold κέρδισε το CASP (Critical Assessment of Techniques for Protein Structure Prediction), λύνοντας ένα πρόβλημα που προβλημάτιζε τους επιστήμονες για δεκαετίες.

Με την υποστήριξη του AlphaFold, οι ερευνητές μπορούν να αποκτούν άμεση πρόσβαση σε δομικά δεδομένα σχεδόν όλων των γνωστών πρωτεϊνών μέσα σε λίγες ώρες, αντί για χρόνια εργαστηριακής δουλειάς.

«Αυτό το εργαλείο μπορεί να αλλάξει ριζικά τον τομέα της βιολογίας και της ιατρικής. Η κατανόηση της δομής των πρωτεϊνών είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη θεραπειών και φαρμάκων» είχε δηλώσει, σχολιάζοντας την πρόοδο του AlphaFold.

Ο ίδιος και οι συνεργάτες του έχουν τονίσει τη σημασία της AlphaFold για την επιτάχυνση της ανακάλυψης φαρμάκων και για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά και η ανάπτυξη βιώσιμων λύσεων για την καταπολέμηση ασθενειών.

Η αναγνώριση στη συνεισφορά του

Το 2017, για τις υπηρεσίες του στην AI, ο Χασάμπης έγινε μέλος του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (CBE), συμπεριλήφθηκε στη λίστα Time 100 με τα πρόσωπα που ασκούν τεράστια επιρροή και το 2024 ανακηρύχθηκε ιππότης για την προσφορά του στην επιστήμη και την τεχνολογία.

«Η αναγνώριση αυτών των επιτευγμάτων είναι μεγάλη τιμή για μένα. Έχω αφιερώσει όλη μου τη ζωή στην εργασία πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη, γιατί πιστεύω στην ικανότητά της να αλλάξει τον κόσμο», δήλωσε την Τετάρτη για την απονομή του Νόμπελ Χημείας 2024.

Ένας οραματιστής στον δρόμο της AI

Αναγνωρίζοντας τη σημασία της ηθικής στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, ο Σερ Ντέμης Χασάμπης τονίζει την ανάγκη για προσεκτική νομική ρύθμιση της επαναστατικής τεχνολογίας και υπεύθυνη εφαρμογή αυτής, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης μεγιστοποιούνται ενώ ταυτόχρονα περιορίζονται οι κίνδυνοι.

«Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης το ίδιο σοβαρά με άλλες μεγάλες παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή», δήλωσε στην παγκόσμια σύνοδο κορυφής για την ασφάλεια της ΤΝ το 2023, τονίζοντας παράλληλα πως «η διεθνής κοινότητα άργησε πάρα πολύ να συντονίσει μια αποτελεσματική παγκόσμια αντίδραση» για την κλιματική αλλαγή και «δεν μπορούμε να αντέξουμε την ίδια καθυστέρηση με την τεχνητή νοημοσύνη».

Ο Χασάμπης είναι ένας από τους πιο σημαντικούς και επιδραστικούς επιστήμονες της εποχής μας. Η εργασία και το όραμά του στην τεχνητή νοημοσύνη έχει όχι μόνο επαναστατήσει στη βιομηχανία της τεχνολογίας, της βιολογίας και της ιατρικής, αλλά προμηνύει και έναν κόσμο όπου η AI μπορεί να συνεργαστεί με τους ανθρώπους για να επιλύσουν τις πιο σύνθετες προκλήσεις.

«Θέλω να κατανοήσω τα μεγάλα ερωτήματα, τα πραγματικά μεγάλα ερωτήματα που συνήθως σε ενδιαφέρουν στη φιλοσοφία ή τη φυσική. Σκέφτηκα ότι η δημιουργία τεχνητής νοημοσύνης θα ήταν η ταχύτερη οδός για να απαντήσω σε ορισμένα από αυτά τα ερωτήματα», είχε δηλώσει το 2023 στο περιοδικό Time, εκφράζοντας την τρόπο που η ανθρώπινη ύπαρξη τροφοδοτεί το πάθος του για την τεχνητή νοημοσύνη.

Καθώς η αναζήτηση της γνώσης και της καινοτομίας είναι η ουσία της ανθρωπότητας, ο Χασάμπης φαίνεται πως μπορεί να μας οδηγήσει σε μονοπάτια μέχρι πρότινος ανεξερεύνητα, και μέσω αυτής της διαδρομής και της διαδικασίας ο κόσμος μας να γίνει πιο φωτεινός.

Πηγή: enikos.gr