Τέσσερις πόλεις στον κόσμο που περιόρισαν τα αυτοκίνητα - Ο κανόνας των 15 λεπτών

Εμπνευσμένες από τα μακροχρόνια lockdown του Covid-19 και τις ανησυχίες για την ασφάλεια, κάποιες πόλεις εφαρμόζουν πρωτοβουλίες φιλικές προς τους πεζούς και πιέζουν για περισσότερους χώρους χωρίς αυτοκίνητα.

Όταν το αρχικό κύμα του Covid απέτρεψε τις συγκεντρώσεις σε εσωτερικούς χώρους στις περισσότερες χώρες του κόσμου, πολλές πόλεις ανταποκρίθηκαν γρήγορα επαναπροσδιορίζοντας πώς θα μπορούσε να μοιάζει η ζωή έξω. Ορισμένες εισήγαγαν δρόμους μόνο για πεζούς, μετέτρεψαν χώρους στάθμευσης σε αναδυόμενα εστιατόρια και πρόσθεσαν περισσότερους ποδηλατόδρομους - μετατρέποντας τις περιοχές που κάποτε ήταν γεμάτες αυτοκίνητα σε σημεία φιλικά προς το περπάτημα και το ποδήλατο.

Οι αλλαγές απέδωσαν καρπούς. Και ενώ πολλά μέρη έχουν πλέον αποσύρει αυτές τις πρωτοβουλίες καθώς η ζωή επιστρέφει στη νέα κανονικότητα, ορισμένες πόλεις έχουν επιμείνει στις βελτιώσεις για τους πεζούς και πιέζουν για ακόμη περισσότερους χώρους χωρίς αυτοκίνητα.

Το BBC Travel παρουσιάζει τέσσερις πόλεις σε όλο τον κόσμο που έκαναν μερικές από τις πιο τολμηρές και γρήγορες αλλαγές φιλικές προς τους πεζούς κατά τη διάρκεια της πανδημίας - και διατηρούν πολλές από αυτές τις πρωτοβουλίες για να ενθαρρύνουν τους κατοίκους και τους επισκέπτες να μετακινούνται με τα πόδια.

Παρίσι (Γαλλία)

Ακόμη και πριν από την πανδημία, το Παρίσι είχε ένα προβάδισμα στο να γίνει πιο φιλικό προς τους πεζούς. Στο πλαίσιο μιας προσπάθειας σε ολόκληρη την πόλη για τη μείωση του αριθμού των αυτοκινήτων, οι κάτω αποβάθρες που διατρέχουν τον ποταμό Σηκουάνα έγιναν πλήρως πεζοδρομημένες στα τέλη του 2016, μια κίνηση που έγινε μόνιμη το 2018. Το 2020 η δήμαρχος Anne Hidalgo επανεξελέγη εν μέρει λόγω της υποστήριξής της στην «πόλη των 15 λεπτών»: μια νέα πολεοδομική ιδέα που επιτρέπει στους κατοίκους να ολοκληρώνουν όλες τις καθημερινές τους εργασίες -από τα ψώνια μέχρι τη σχολική εκπαίδευση και την εργασία- σε απόσταση 15 λεπτών με τα πόδια ή με το ποδήλατο.

Η πανδημία, σε συνδυασμό με τα πολυάριθμα χτυπήματα στις δημόσιες συγκοινωνίες πριν από τον αποκλεισμό, ενίσχυσε τη δημοτικότητα αυτών των ανθρωποκεντρικών και περιβαλλοντικά βιώσιμων πρωτοβουλιών. «Η ομορφιά της μετακίνησης με τα πόδια στο Παρίσι αναδεικνύεται περισσότερο μετά τον Covid», δήλωσε η Kathleen Peddicord, ιδρύτρια του Live and Invest Overseas. «Τα μέσα μαζικής μεταφοράς ήταν απαγορευτικά για μεγάλο χρονικό διάστημα και ήταν επίσης πιο άβολο να πρέπει να φοράμε μάσκες. Έτσι, περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να χρησιμοποιούν τα πόδια τους».

Έχουν επίσης εισαχθεί πρόσθετοι ποδηλατόδρομοι για την ανακούφιση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων. Στην πραγματικότητα, η πόλη σχεδιάζει να προσθέσει επιπλέον 180 χιλιόμετρα ποδηλατοδρόμων και 180.000 θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων μέχρι το 2026.

«Ζω στο Παρίσι εδώ και 14 χρόνια και μπορώ να πω με σιγουριά ότι δεν έχω δει ποτέ μεγαλύτερη, σε όλη την πόλη, μεταμόρφωση από αυτήν που συνέβη πρόσφατα για την ενθάρρυνση των ποδηλατών», δήλωσε η Sadie Sumner, η οποία διευθύνει το υποκατάστημα στο Παρίσι της εταιρείας ποδηλατικών περιηγήσεων Fat Tire Tours.

Σημαντικές λεωφόροι, όπως η Rue de Rivoli στο κέντρο του Παρισιού, έχουν μειωθεί σε μία λωρίδα κυκλοφορίας, ενώ οι ποδηλατόδρομοι έχουν επεκταθεί στο πλάτος τριών λωρίδων κυκλοφορίας αυτοκινήτων.

Η πόλη σχεδιάζει, επίσης, να φυτέψει 170.000 δέντρα μέχρι το 2026, με σκοπό να δροσίσει το Παρίσι, ώστε να γίνει πιο άνετο και ευχάριστο για τους πεζούς. Εν αναμονή της φιλοξενίας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 στην πόλη, η γέφυρα μεταξύ του Πύργου του Άιφελ και του Τροκαντερό θα πεζοδρομηθεί επίσης πλήρως.

Συνολικά, οι κάτοικοι εκτίμησαν τις εκτεταμένες αλλαγές και ανυπομονούν για ακόμη περισσότερες. «Στους ντόπιους αρέσει πραγματικά, υπάρχουν λιγότερα αυτοκίνητα και οι άνθρωποι φαίνεται να είναι λίγο πιο χαλαροί», δήλωσε ο Roobens Fils, που κατάγεται από το Παρίσι και γράφει στο μπλογκ Been Around the Globe.

Οι προτάσεις του για τους ταξιδιώτες που θέλουν να περπατήσουν: το Parc Rives de Seine, μια έκταση 7 χιλιομέτρων δίπλα στο ποτάμι, η οδός Montorgueuil στην καρδιά του Παρισιού για τα καταστήματα τυριών, κρασιού και λουλουδιών, η οδός Saint Rustique στη Μονμάρτρη για τα αρχαία καλντερίμια (πρόκειται για τον παλαιότερο δρόμο του Παρισιού) και η Cour Saint Emilion για τις μπουτίκ, τις καφετέριες και τα εστιατόριά της.

Μπογκοτά (Κολομβία)

Ενώ η Μπογκοτά (και η Κολομβία γενικότερα) είχε πάντα μια ισχυρή ποδηλατική κουλτούρα, με την ποδηλασία να αποτελεί το εθνικό άθλημα της χώρας, η πανδημία επιτάχυνε πολλές αλλαγές χωρίς αυτοκίνητο. Το 2020 η δήμαρχος Claudia Lopez όρισε επιπλέον 84 χιλιόμετρα προσωρινών ποδηλατόδρομων στο υπάρχον δίκτυο ποδηλατοδρόμων Ciclorruta της πόλης μήκους 550 χιλιομέτρων -ήδη ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο- και έκτοτε έχουν γίνει μόνιμοι.

Η Μπογκοτά ήταν από τις πρώτες πόλεις παγκοσμίως που προσέθεσαν «αναδυόμενους» ποδηλατόδρομους κατά τη διάρκεια της πανδημίας και οι κάτοικοι έχουν παρατηρήσει ότι οι μόνιμες αλλαγές ήταν προς το καλύτερο. «Η πόλη έχει αρχίσει πραγματικά να αναπτύσσει μια αξιοσημείωτη ατμόσφαιρα Άμστερνταμ και Κοπεγχάγης τα τελευταία χρόνια», δηλώνει ο Alex Gillard, ιδρυτής του μπλογκ Nomad Nature Travel και ο οποίος έζησε στην Μπογκοτά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. «Υπάρχουν τόσο πολλά ποδήλατα στους δρόμους όλες τις ώρες της ημέρας, κάτι που σε εμπνέει» περιγράφει.

Τις Κυριακές και τις αργίες τα αυτοκίνητα απαγορεύονται εντελώς από ορισμένες διαδρομές, σε ένα πρόγραμμα γνωστό ως Ciclovia, που προσελκύει περισσότερους από 1,5 εκατομμύριο ποδηλάτες, πεζούς και δρομείς κάθε εβδομάδα.

Τα νέα λεωφορεία SITP της πόλης, τα οποία λειτουργούν με ηλεκτρισμό και φυσικό αέριο, έχουν επίσης βελτιώσει σημαντικά το σύστημα δημόσιων μεταφορών, σύμφωνα με τους ντόπιους. «Η ατμόσφαιρα της Μπογκοτά έχει αλλάξει. Τώρα είναι πολύ πιο εύκολο, ήρεμο και ασφαλές να κυκλοφορείς στην πόλη», δήλωσε η κάτοικος Josephine Remo, η οποία γράφει το ομώνυμο ταξιδιωτικό μπλογκ.

Συνιστά στους ταξιδιώτες να επισκεφθούν την ιστορική γειτονιά La Candelaria, όπου η πόλη γεννήθηκε πριν από 400 χρόνια - θα βρουν πολλά μουσεία για την πλούσια ιστορία της πόλης, καθώς και εστιατόρια που στεγάζονται σε κτίρια αιώνων. Προτείνει επίσης το πάρκο Usaquén για την υπαίθρια αγορά του Σαββατοκύριακου, όπου οι επισκέπτες μπορούν να δουν τοπικά κολομβιανά τρόφιμα, χειροτεχνίες και μουσικές εκδηλώσεις.

Μιλάνο (Ιταλία)

Η Ιταλία ήταν μία από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο αρχικά από την πανδημία και οι πόλεις της έπρεπε να προσαρμοστούν γρήγορα για να παρέχουν εναλλακτικές λύσεις στα πυκνά μέσα μαζικής μεταφοράς. Το καλοκαίρι του 2020 το Μιλάνο ξεκίνησε ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη διαπλάτυνση των πεζοδρομίων και την επέκταση των ποδηλατόδρομων κατά μήκος 35 χιλιομέτρων δρόμων που προηγουμένως ήταν επικεντρωμένοι στην κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Οι αλλαγές μεταμόρφωσαν την πόλη, φέρνοντας μαζί της περισσότερα υπαίθρια εστιατόρια, υπαίθριες αγορές και αστικούς κήπους.

«Δεν είναι το Μιλάνο που θυμάμαι πριν από δέκα χρόνια, κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων», δήλωσε η κάτοικος Luisa Favaretto, ιδρύτρια του ιστότοπου Strategistico για τη διαμονή στο εξωτερικό. «Λατρεύω την ιδέα της πόλης των 15 λεπτών [ένα σχέδιο που έχει επίσης εξερευνήσει το Μιλάνο] και με τράβηξε η εξελισσόμενη υποδομή της πόλης που δίνει προτεραιότητα στους ανθρώπους έναντι των αυτοκινήτων» πρόσθεσε.

Η ίδια έχει δει μια αύξηση σε αυτό που αποκαλεί «παλαιά» αίσθηση της κοινότητας, καθώς υπάρχουν περισσότεροι λόγοι για να βρίσκεσαι σε εξωτερικούς χώρους και να συναντιέσαι σε κοινόχρηστους χώρους.

Η νέα συνοικία CityLife δεν είναι μόνο η μεγαλύτερη περιοχή χωρίς αυτοκίνητα του Μιλάνου, αλλά και μία από τις μεγαλύτερες ζώνες χωρίς αυτοκίνητα στην Ευρώπη. «Είναι γεμάτη με δημόσιους χώρους πρασίνου μαζί με τόνους ποδηλατόδρομων και προσφέρει μια ματιά στο μέλλον ενός βιώσιμου Μιλάνου», δήλωσε ο Favaretto. Συνιστά, επίσης, να περπατήσετε στα κανάλια του Navigli και να απολαύσετε τις επιλογές υπαίθριων εστιατορίων και τη νυχτερινή ζωή της γειτονιάς. Η βόρεια συνοικία Isola έχει μετατραπεί, από βιομηχανική περιοχή, σε μια περιοχή 'ππου μπορεί να περπατήσει και να κάνει ποδήλατο, γεμάτη από μοντέρνα καφέ, γκαλερί και μπουτίκ.

Οι ταξιδιώτες δεν χρειάζεται, επίσης, να ανησυχούν για την εξεύρεση ποδηλάτου για να απολαύσουν τους ποδηλατόδρομους. Η υπηρεσία κοινής χρήσης ποδηλάτων της πόλης, BikeMI, διαθέτει 300 σταθμούς σε όλη την πόλη και προσφέρει τόσο κανονικά όσο και ηλεκτρονικά ποδήλατα.

Σαν Φρανσίσκο (ΗΠΑ)

Αυτή η πόλη της Βόρειας Καλιφόρνιας κινήθηκε γρήγορα κατά τη διάρκεια της πρώιμης πανδημίας για να ξεκινήσει το Slow Streets - ένα πρόγραμμα που χρησιμοποίησε σήμανση και εμπόδια για να περιορίσει την κυκλοφορία των αυτοκινήτων και τις ταχύτητες σε 30 οδικούς άξονες, σε μια προσπάθεια να τους καταστήσει πιο φιλικούς προς τους πεζούς και τους ποδηλάτες. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συνέλεξε η πόλη, το πρόγραμμα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της κυκλοφορίας των οχημάτων κατά 50%, την αύξηση της κυκλοφορίας των πεζών κατά 17% τις καθημερινές και την αύξηση της κυκλοφορίας των ποδηλατών κατά 65% τις καθημερινές.

Παρόλο που πολλοί από τους δρόμους έχουν έκτοτε επανέλθει στην προ της πανδημίας κατάσταση, οι κάτοικοι πίεσαν για να μονιμοποιηθούν τέσσερα τμήματα, μεταξύ των οποίων εκείνα στη λεωφόρο Golden Gate, στη Lake Street, στη Sanchez Street και στη Shotwell Street. Τον Σεπτέμβριο θα διεξαχθεί ψηφοφορία για το μέλλον των άλλων δρόμων.

«Είναι υπέροχο για τους πεζούς και τους ποδηλάτες να μπορούν να μοιράζονται τους δρόμους», δήλωσε η κάτοικος Leith Steel για τους δρόμους που παραμένουν κλειστοί. «Βλέπεις οικογένειες να περπατούν, παιδιά να παίζουν - είναι μια πολύ διαφορετική εμπειρία».

Σημειώνει, επίσης, ότι η πόλη έχει βάλει χρήματα και έχει καταβάλει προσπάθειες για την κατασκευή καλύτερων ποδηλατοδρόμων σε όλη την πόλη, οι οποίοι είναι πιο ευδιάκριτα σηματοδοτημένοι απ' ό,τι στο παρελθόν. Συνιστά να εξερευνήσετε πραγματικά κάθε γειτονιά του Σαν Φρανσίσκο, καθώς η καθεμία έχει τη δική της αίσθηση και χαρακτήρα.

Της αρέσει η δενδροφυτεμένη Hayes Valley για την πολυτελή και μοντέρνα ατμόσφαιρα, το Outer Sunset για τη χαλαρή ατμόσφαιρα των σέρφερ και την παραλία με τη λευκή άμμο μήκους 3,5 μιλίων και η North Beach για τα ζωηρά street cafes της (και η 4η πιο περιπατητική γειτονιά της πόλης).

Αν και πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά για να μετατραπεί το Σαν Φρανσίσκο σε μια πραγματικά φιλική προς τους πεζούς πόλη, η ιστορία δείχνει ότι μπορεί να γίνει. Μια από τις πιο περιπατητικές περιοχές της πόλης -το Embarcadero, κατά μήκος της προκυμαίας- ήταν κάποτε αυτοκινητόδρομος, μέχρι που ένας σεισμός το 1989 την κατέστησε άχρηστη για τα οχήματα.

Φωτογραφίες: Shutterstock
Πηγή: BBC Travel