Tα βρετανικά νησιά που «εξαφανίζονται» κάθε μέρα

Ανάμεσα στη Γαλλία και την Αγγλία βρίσκεται ένα πραγματικά ιδιαίτερο μέρος.

Tο νοτιότερο κτίριo στα Αγγλονορμανδικά νησιά (British Isles) δεν είναι κάποιο ερειπωμένο κάστρο που κάποτε χρησίμευε για να αποκρούσει τους επίδοξους εισβολείς ή κάποιος απομονωμένος φάρος προκειμένου να προειδοποιεί τους θαλασσοπόρους. Είναι μία δημόσια τουαλέτα. «Αυτή η τουαλέτα έχει την τιμή να είναι το νοτιότερο κτίριο στα Αγγλονορμανδικά νησιά» είναι η φράση που αναγράφεται σε μία φροντισμένη πινακίδα. «Χρησιμοποιήστε την με φροντίδα. Οι κοντινότερες εναλλακτικές είναι στο Jersey, 11 μίλια μακριά και στο Chausey, στα 10 μίλια».

Όπως σημειώνεται στο BBC, το W.C βρίσκεται στην άκρη μίας συστάδας από πέτρινες καλύβες στο μικρoσκοπικό νησί Maîtresse Île, το μοναδικό νησί στο επίσης πολύ μικρό αρχιπέλαγος Minquiers που έχει κάποια δείγματα πολιτισμού. Είναι το νότιο σύνορο των British Isles, μια σειρά από νησιά και βράχους 10 μίλια νοτιότερα του Jersey. Τα νησιά είναι στο έλεος μιας παλίρροιας με μεγάλο εύρος.

Στη χαμηλή παλίρροια, τα νησιά έχουν έδαφος που εκτείνεται σε ένα μήκος 10 μιλίων και πλάτος περίπου 7 μιλίων, κάτι που τα κάνει μεγαλύτερα από το Jesrsey ή την πόλη του Μάντσεστερ. Στην υψηλή παλίρροια, έξι ώρες αργότερα, ουσιαστικά εξαφανίζονται. Ελάχιστοι βράχοι φαίνονται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, σε μια έκταση που δεν ξεπερνά τα 0,004 τετραγωνικά μίλια.

Τα νησιά αυτά είναι ένα μέρος σε μεταίχμιο, για παραπάνω από έναν λόγους. Βρισκόμενα ανάμεσα στη Γαλλία και τη Βρετανία, τα Minquiers έχουν από παλιά ταλαιπωρηθεί, όχι μόνο από τα «καπρίτσια» της παλίρροιας αλλά και από τις φιλονικίες ανάμεσα σε δούκες και κυβερνήσεις, σε Νορμανδούς, Βρετανούς και Γάλλους για πάνω από 1000 χρόνια. Σήμερα, βρίσκονται στη δικαιοδοσία του Jersey και αναγνωρίζονται ως αυτοδιοικούμενο μέρος των British Isles, αλλά όχι τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ένας δημοσιογράφος του BBC επισκέφτηκε το νησί Maitresse με ένα σκάφος. Ο καπετάνιος του πλοίου, Josh Dearing, του ανέφερε ότι τα κτίσματα στο νησί υπάρχουν από τις αρχές του 19ου αιώνα. «Xτίστηκαν από ψαράδες από το λιμάνι του La Rocque (στο νότιο Jersey) αλλά και εργάτες λατομείων που ενδιαφέρονταν για τον γρανίτη του νησιού. Eπίσης, το νησί προσέλκυε ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν ένα είδος φυκιού ως λίπασμα», λέει ο Dearing.

«Στο βόρειο μέρος του νησιού, υπάρχουν τα ερείπια ενός πρώην νοσοκομείου το οποίο εξυπηρετούσε για την περίθαλψη των τραυματισμένων εργατών τον 19ο αιώνα. Τα κτίρια βρίσκονται στο μοναδικό μέρος του νησιού που δεν εξαφανίζεται με την παλίρροια. Για τον ίδιο λόγο είναι και το μόνο κομμάτι του νησιού στο οποίο φύεται πρασινάδα. Οι ψαράδες έχουν φυτέψει πελαργόνια και χρησιμοποιούν τα πράσινα φύλλα τους ως χαρτί τουαλέτας.

Σήμερα, λίγες κατοικίες χρησιμοποιούνται από τους ψαράδες. Οι περισσότερες ανήκουν σε οικογένειες του Jersey που θα διανυκτερεύσουν ένα-δύο βράδια στο νησί, όταν ο καιρός είναι καλός. Δεν υπάρχουν μόνιμοι κάτοικοι, ούτε ξενοδοχεία ή άλλα καταλύματα για τουρίστες. Οι πωλήσεις κατοικιών είναι σπάνιες και οι ιδιοκτήτες είναι προστατευτικοί απέναντι στην περιουσία τους, καθώς εισβολείς από μακριά -ή πιο κοντά- εποφθαλμιούσαν τα Minquiers για την στρατηγική τους θέση και την οικονομική τους σημασία. Όποιος ελέγχει τα Minquiers ελέγχει τους ιχθυότοπους» εξηγεί ο ιστορικός, εξειδικευμένος σε ναυτιλιακά θέματα, Doug Ford.

Μία ιστορία με έντονες (αλλά και κωμικές) διαμάχες

Tα νησιά παραχωρήθηκαν στον Εδουάρδο τον 3ο της Αγγλίας το 1360, πέρασαν μετά στον έλεγχο γαλλικών μοναστηριών και το 1413 κατακτήθηκαν ξανά από τον Ερρίκο τον 5ο. Έγιναν δημοφιλές κρησφύγετο για πειρατές και λαθρέμπορους, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν την απόμακρη θέση τους και το πόσο δυσπρόσιτα είναι, χάρη στους υφάλους που τα περιτριγυρίζουν και οι οποίοι έχουν προκαλέσει πολλά ναυάγια.

Επίσης, τα νησιά έγιναν το θέρετρο μίας διπλωματικής κρίσης το 1929, όταν ένας Παριζιάνος τραπεζίτης αποφάσισε να χτίσει ένα σπίτι εκεί το 1929. Κρίση υπήρξε και το 1939, όταν ένας Γάλλος καλλιτέχνης και ακτοπλόος, γνωστός ως Marin-Marie μετέφερε μία προκατασκευασμένη καλύβα στο Maîtresse και ύψωσε τη γαλλική σημαία στο νησί.

Επιπρόσθετα, όταν οι Ναζί κατακτητές εκδιώχθηκαν από το Jersey στις 9 Μάϊου του 1945, μία ομάδα Γερμανών στρατιωτών παρέμεινε εγκαταλειμμένη για εβδομάδες στα Minquiers, χωρίς να γνωρίζει ότι ο πόλεμος είχε τελειώσει.

Τα νησιά παρέμεναν λόγος μακροχρόνιας διαμάχης ανάμεσα στη Γαλλία και την Αγγλία έως το 1953, όταν το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αναγνώρισε την βρετανική κυριαρχία σε αυτά. Αυτό, παρ’όλα αυτά, δεν σταμάτησε τις διαμάχες για το καθεστώς τους, οι οποίες κάποιες φορές κατέληξαν σε φάρσα.

Τα τελευταία 40 χρόνια, στα νησιά έχουν «εισβάλει» ομάδες που ισχυρίζονται πως εκπροσωπούν το Βασίλειο της Παταγονίας, ένα μη αναγνωρισμένο κράτος του 19ου αιώνα στα εδάφη της Χιλής και της Αργεντινής το οποίο «ίδρυσε» ο Γάλλος (ιδιαίτερα ιδιόρρυθμος) δικηγόρος Orélie-Antoine de Tounens. Η ιδιόρρυθμη κληρονομιά του αναβίωσε περίπου έναν αιώνα μετά, από τον συμπατριώτη του Jean Raspail, έναν ακροδεξιό συγγραφέα, ο οποίος έγινε γνωστός από το αμφιλεγόμενο μυθιστόρημα το «Στρατόπεδο των Αγίων» στο οποίο ανέφερε ότι η μαζική μετανάστευση θα προκαλέσει την πτώση του δυτικού πολιτισμού.

Το 1984, ο Raspail οργάνωσε μία «εισβολή» στα Minquers που προκάλεσε την προσοχή των ΜΜΕ. Ακολουθούμενος από μία ομάδα που ο Τύπος ονόμασε ανέφερε τότε ως «μεθυσμένοι Γάλλοι φοιτητές» ο Raspail ύψωσε την τρίχρωμη μπλε, λευκή και πράσινη σημαία της Παταγονίας στο Maîtresse Île, ως εξιλέωση για την εισβολή της Βρετανίας στα Φόκλαντς. Επέστρεψε το 1998 βάφοντας την καλύβα-τουαλέτα στα χρώματα της Παταγονίας ενώ το 2019 ως αντίδραση στο Brexit αντικατέστησε την πινακίδα της τουαλέτας με μία που έγραφε ότι αυτό είναι το βορειότερο κτίριο της Παταγονίας.

Ενδιάμεσα, στο 2012, είχε κάνει μία πιο «ήπια» κίνηση. Σε άλλη μία προσπάθεια να υψώσουν την σημαία της Παταγονίας, οι «εισβολείς» βρήκαν ένα παιδί να παίζει κάτω από τον ιστό της σημαίας, Οπότε περιορίστηκαν με το να κολλήσουν μία πολύ μικρή σημαία στην πόρτα της τουαλέτας.

Ο δημοσιογράφος του BBC που επισκέφτηκε στο θαλάσσιο tour, είχε την ευκαιρία να κολυμπήσει σε μία υπέροχη αμμουδιά. Ο ίδιος αναφέρει ότι όσο περνούσε η ώρα, έβλεπε τις ξανθές ακτές να μεγεθύνονται, καθώς η παλίρροια υποχωρούσε.

«Κάτω από το γαλάζιο του ουρανού ενός τέλειου καλοκαιρινού απογεύματος, ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς αυτό το μέρος ως πεδίο μάχης. Οικογένειες από το Jersey ετοιμάζουν μπάρμπεκιου και πλατσουρίζουν στη θάλασσα, ενώ στον ορίζοντα φαίνονται φανταχτερά λευκά γιοτ, όχι πολεμικά πλοία. Παρ’όλα αυτά συνεχίζει να υπάρχει μία απόκοσμη αίσθηση απορρύθμισης. Ακόμα και το τηλέφωνό μου, δεν ήταν σίγουρο για το πού βρισκόταν, καθώς η ώρα άλλαζε συνεχώς (πήγαινε μια ώρα μπροστά και μια ώρα πίσω) όντας αβέβαιο για το αν βρίσκεται στη γαλλική ή στη βρετανική ζώνη ώρας. Ένιωσα σαν παίζω σε ένα επεισόδιο του Lost, όμως, με περισσότερα παπούτσια παραλίας και σορτς», αναφέρει.

Επίσης, αναφέρει ότι στο νησί παρατήρησε ξύλινες πινακίδες με προειδοποιητικά μηνύματα. «Φωλιές πουλιών. Μην προχωρήσετε πέρα από αυτό το σημείο. Φωλιές γλάρων. Μείνετε μακριά». O Dearing είπε στον δημοσιογράφο ότι οι πινακίδες αναφέρονται στους γιγαντόγλαρους που ζουν στο νησί. «Είναι τρεις φορές μεγαλύτεροι από τους συνηθισμένους γλάρους και 10 φορές πιο επιθετικοί. Αν με δεις να τρέχω, ακολούθησέ με».

Τα πουλιά δεν είναι τα μόνα ζώα που εκμεταλλεύονται το παρθένο οικοσύστημα της περιοχής και την σχετική απουσία ανθρώπων.

«Τα Minquiers είναι ένας τόπος εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς, τόσο πάνω, όσο και κάτω από την επιφάνεια του νερού» εξηγεί η Sam Blampied ερευνήτρια, η οποία μελετά το θαλάσσιο οικοσύστημα των νησιών στο Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ. «Το μεγάλο εύρος της παλίρροιας σημαίνει ότι τα ρεύματα είναι ιδιαίτερα ισχυρά όλη την ώρα. Επίσης σημαίνει ότι η διαπαλιρροιακή ζώνη είναι τεράστια. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία πολυποίκιλων οικότοπων». Αναφέρει, μεταξύ άλλων, σουπιές που αλλάζουν χρώματα και «αποικίες από τα λεγόμενα σκουλήκια-παγώνια της θάλασσας που μοιάζουν σαν μπουκέτα λουλούδια στον βυθό». Ένα σπάνια καταγεγραμμένο οικοσύστημα.

Η ανάγκη για τη διάσωση του οικοσυστήματος των Minquiers είναι κομβικής σημασίας για το project Aspiring Jersey Island Geopark, το οποίο επιζητά να αποκτήσει το καθεστώς Γεωπάρκου της UNESCO το Jersey και η ευρύτερη περιοχή του. «Η ποικιλία αυτού του μοναδικού μέρους κάνει τα Minquiers πολύ ιδιαίτερα», αναφέρει η Millie Butel, επικεφαλής του project. «Μιλάμε για ιδιαίτερα ασυνήθιστα άγρια ζώα που ζουν σε αυτές τις περιοχές, είτε μιλάμε για θαλασσοκόρακες που βουτάνε με το κεφάλι στο νερό για να κυνηγήσουν χέλια ή μικρά ψάρια, είτε για γκρι φώκιες του Ατλαντικού.

Ο δημοσιογράφος του BBC είχε ακριβώς την ευκαιρία να δει μια φώκια στο θαλάσσιο ταξίδι της επιστροφής στο Jersey. «Φαίνεται ότι από τα παλαιότερα χρόνια η ανθρώπινη δραστηριότητα στα νησιά αυτά ήταν παροδική. Κυνήγι φώκια, ψάρεμα, συλλογή καρπών και ορυκτών» είπε ο Ford στο BBC. Έως και σήμερα, αυτό είναι ένα μέρος που οι άνθρωποι επιτρέπεται να το δουν μόνο ως προσωρινοί επισκέπτες και να απολαύσουν την θάλασσα και την αμμουδιά που εμφανίζεται και εξαφανίζεται ανάλογα με τα κέφια της παλίρροιας.

Πηγές: BBC, travel.gr