Barbie: Η πιο διάσημη κούκλα στον κόσμο γίνεται 65 ετών

Στις 9 Μαρτίου 1959 η Barbie, η πιο διάσημη κούκλα του κόσμου με πάνω από ένα δισεκατομμύριο πωλήσεις, κάνει το ντεμπούτο της στη Νέα Υόρκη.

Ήταν μία μέρα σαν σήμερα που η πρώτη κούκλα Barbie θα κάνει την παρθενική της εμφάνιση σε μια αμερικανική έκθεση παιχνιδιών στη Νέα Υόρκη.

Mε ύψος 28 εκατοστά, σε δύο εκδοχές, με ξανθά και σκούρα μακριά μαλλιά, η Barbie ήταν η πρώτη κούκλα μαζικής παραγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες με χαρακτηριστικά ενηλίκων.

Η πρώτη εκείνη Barbie φόρεσε για εκείνη τη «μεγάλη» μέρα ένα ασπρόμαυρο ριγέ μαγιό και είχε τα μαλλιά της αλογοουρά.

Από τότε και μέσα από τις δεκαετίες εξελίχθηκε σε κάτι πολύ μεγαλύτερο από ένα παιδικό παιχνίδι και κατέκτησε όχι μόνο τα παιδιά, αλλά τον κόσμο όλο.

Προοριζόμενη αρχικά ως μια απλή κούκλα, γρήγορα απέκτησε πολλούς ρόλους και επαγγέλματα.

Από νοσοκόμα, δασκάλα και αστροναύτη μέχρι πρόεδρος και πιλότος, η Barbie έχει προαγάγει την ιδέα της διαφορετικότητας και της πολυμορφίας, δίνοντας στα παιδιά το μήνυμα ότι μπορούν να γίνουν ό,τι θέλουν.

Η ιστορία της Barbie ως τα… Όσκαρ

Η γυναίκα πίσω από τη Barbie ήταν η Ρουθ Χάντλερ, επιχειρηματίας και συνιδιοκτήτρια – με τον σύζυγό της – της εταιρείας παιχνιδιών Mattel Inc.

Ήταν στα μέσα της δεκαετίας του ’50, όταν η Αμερικανίδα επιχειρηματίας Ρουθ Χάντλερ παρατήρησε ότι η κόρη της, Μπάρμπαρα, έπαιζε με χάρτινες κούκλες και διασκέδαζε δίνοντάς τους ρόλους ενήλικων γυναικών. Μέχρι τότε οι κούκλες είχαν αποκλειστικά μορφές μωρών.

Αντίθετα ο γιος της Κένεθ είχε πολύ περισσότερες επιλογές παιχνιδιών.

Κάπως έτσι της γεννήθηκε η ιδέα για μία ενήλικη κούκλα. Άλλωστε λίγο καιρό πριν, σε ένα ταξίδι της στη Γερμανία, το 1956, η Ρουθ είχε δει στο εμπόριο μία ενήλικη κούκλα, την Μπιλντ Λίλι (Bild Lilli), που βασιζόταν σ’ έναν δημοφιλή χαρακτήρα κόμικς, τον οποίο είχε σχεδιάσει ο Ράινχαρντ Μπόιτιν για τη λαϊκή εφημερίδα Bild.

Της γεννήθηκε λοιπόν η ιδεα να φτιάξει τη δική της κούκλα – γυναίκα, στα πρότυπα της Lilli χαρίζοντάς της το υποκοριστικό όνομα της κόρης της, Μπάρμπι από το Μπάρμπαρα.

Ο σύζυγός της, Έλιοτ, συνιδρυτής της εταιρείας παιχνιδιών Μattel, ενθουσιάστηκε με την πρότασή της.

Η Χάντλερ αγόρασε τρεις κούκλες. Τη μία τη χάρισε στην κόρη της και οι άλλες δύο πήγαν κατευθείαν στο δημιουργικό τμήμα της Mattel.

Στην αρχή, η εταιρεία δεν μοιράστηκε τον ενθουσιασμό της και προέβαλε αντιρρήσεις για το φιλόδοξο σχέδιο της Ρουθ, θεωρώντας ότι τα μικρά κοριτσάκια θέλουν να παριστάνουν τις μαμάδες, γι’ αυτό προτιμούν να παίζουν με κούκλες μωρά.

Τελικά, κατάφερε να κάμψει τις αντιστάσεις τους.

Η Χάντλερ στρώθηκε στη δουλειά και σχεδίασε τη δική της Barbie με τη βοήθεια του μηχανικού Τζακ Ράιαν (1926-1991), που δούλευε στην εταιρεία.

Η νέα κούκλα έκανε την παρθενική της εμφάνιση στη Διεθνή Έκθεση Παιχνιδιών της Νέας Υόρκης στις 9 Μαρτίου 1959 και αυτή θεωρείται η επίσημη ημερομηνία γέννησης της Barbie.

Τότε κόστιζε μόλις 3 δολάρια. Όμως, η Χάντλερ που ήταν αποφασισμένη να υπερασπιστεί την ιδέα της και οργάνωσε μία διαφημιστική καμπάνια, που έκανε την Barbie διάσημη μέσα σε μία νύχτα.

Οι πωλήσεις εκτοξεύτηκαν, καθώς όλα τα κορίτσια ήθελαν να αποκτήσουν την ενήλικη κούκλα με όλη την γκαρνταρόμπα της.

Η συμβολή του Τζακ Ράιαν στην κατασκευή της Barbie για πάρα πολλά χρόνια είχε παραγνωριστεί από τη Mattel. Σύμφωνα όμως με την κόρη του, αυτός ήταν που εμπνεύστηκε τον μηχανισμό της Barbie, δίνοντάς της κίνηση στη μέση και στους γοφούς.

Η Ανν Ράιαν, η κόρη του Τζακ Ράιαν, ισχυρίστηκε ότι αφαίρεσαν εσφαλμένα τα εύσημα από τον πατέρα της για τον ρόλο του στην δημιουργία της κούκλας. Υποστηρίζει μάλιστα ότι το όνομα της κούκλας προέρχεται από τη μητέρα της, Μπάρμπαρα, την οποία συνήθιζαν να φωνάζουν «Μπάρμπι».

Μάλιστα, στο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της Mattel για τη Barbie, που κατατέθηκε στις 24 Ιουλίου 1959, αναγράφεται το όνομα Τζ. Ντ. Ράιαν, το όνομα του πατέρα της.

Οι αντιδράσεις

Τα κορίτσια είχαν ξετρελαθεί αλλά οι γονείς αντιδρούσαν, γιατί η κούκλα είχε στήθος – που φαινόταν προκλητικό – και πολύ αδύνατα πόδια που θεωρήθηκε ότι εξωθούν τα κορίτσια σε εξαντλητικές δίαιτες και στην ανορεξία.

Το 1964, όταν η νέα κούκλα είχε ήδη μεγάλη εμπορική επιτυχία, η Mattel εξαγόρασε τα δικαιώματα της Γερμανίδας Lilli και σταμάτησε την κατασκευή της.

Γύρω από την Barbie στήθηκε μία ολόκληρη βιομηχανία με ρούχα και αξεσουάρ για την κούκλα, βιβλία, ταινίες και βιντεοπαιχνίδια.

Από τη δεκαετία του ‘70 η Βarbie έγινε διεθνής, όποτε απέκτησε πολλές διαφορετικές εκδοχές: Μαύρη Barbie, Ισπανόφωνη Barbie, Ασιάτισσα Barbie…

Οι ισλαμικές χώρες όμως είδαν με καχυποψία τον ανεξάρτητο χαρακτήρα της. Μάλιστα, το 2003 η Σαουδική Αραβία χαρακτήρισε την εικόνα της «προσβλητική» για το Ισλάμ και απαγόρευσε την κυκλοφορία της.

Το παράδειγμά της ακολούθησαν κι άλλες συντηρητικές μουσουλμανικές χώρες. Πάντως, οι χώρες αυτές δεν έμειναν χωρίς την Barbie τους. Ένα πιστό αντίγραφό της κυκλοφορεί και γίνεται ανάρπαστο από τα κορίτσια των χωρών αυτών αλλά είναι ντυμένη σύμφωνα με τον ισλαμικό κώδικα ενδυμασίας με μαντήλα, μπούργκα κλπ.

Το βιογραφικό της Barbie

Το πλήρες όνομά της είναι Μπάρμπαρα Μίλισεντ Ρόμπερτς. Οι γονείς της είναι ο Τζορτζ και η Μάργκαρετ Ρόμπερτς και κατάγεται από την πόλη Γουίλοους του Γουινσκόνσιν.

Είναι απόφοιτος Λυκείου κι έχει μία χαλαρή ερωτική σχέση με τον νεαρό Κεν Κάρσον, που εμφανίστηκε ως κούκλα – παρτενέρ της το 1961.

Το μικρό του όνομα είναι δανεισμένο από τον γιο της οικογένειας Χάντλερ. Η Barbie είναι αρκετά ευκατάστατη, φιλόζωη και διαθέτει ακριβά αυτοκίνητα και μπορεί να πιλοτάρει άνετα ένα αεροπλάνο, να οδηγεί τζετ σκι ακόμα και… διαστημόπλοιο.

Γενικώς είναι μια γυναίκα που μπορεί να διακριθεί σε όποιον τομέα επιλέξει παραμένοντας παράλληλα όμορφη και θηλυκή.

Από αεροσυνοδός, γιατρός, πιλότος και αστροναύτης, αθλήτρια στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ακόμα και υποψήφια για πρόεδρος των ΗΠΑ!

Είναι αρκετά ευκατάστατη, φιλόζωη – στο σπίτι της έχει πολλά ζώα – διαθέτει ακριβά αυτοκίνητα, σκάφος, ποδήλατο, τροχόσπιτο, αεροπλάνο.

Περιέργως, όμως, το όνομα της στην αργκό χρησιμοποιείται υποτιμητικά και υποδηλώνει μία γυναίκα ρηχή, που ενδιαφέρεται μόνο για την εμφάνισή της.

Κι όμως η κανονική Barbie είχε πάντα κοινωνική δράση και ευαισθησία.

Οι επικριτές της θεωρούσαν ότι οι «σπατάλες» της Barbie με ρούχα, αυτοκίνητα και «ονειρικά σπίτια» ενθάρρυναν τα παιδιά σε μια πιο υλιστική ζωή. Αυτό ωστόσο που προκάλεσε τις πιο έντονες διαμάχες, ήταν η εμφάνισή της.

Εκτιμήθηκε ότι η μικροσκοπική μέση της, το πλούσιο μπούστο και οι σμιλεμένοι γοφοί, δημιουργούσαν ένα κακό πρότυπο γυναίκας.

Παρά τις επικρίσεις, οι πωλήσεις της Barbie συνέχισαν να πετούν στα ύψη, ξεπερνώντας το 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως μέχρι το 1993. Από το 1959, περισσότερες από 800 εκατομμύρια κούκλες στην οικογένεια της Barbie έχουν πουληθεί σε όλο τον κόσμο.

Μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει σπίτι με μία, δύο ή καλύτερα δεκάδες Barbie σε όλες τις versions.

Σε αντίθεση με τις κούκλες – μωρά η Barbie δεν δίδασκε τη φροντίδα. Εξοπλισμένη με σύνεργα καριέρας, η κούκλα ήταν πρότυπο οικονομικής αυτάρκειας.

Η Barbie δεν έχει σύζυγο ή απογόνους. Όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1960 οι καταναλωτές ζητούσαν ένα μωρό – Barbie, η Mattel δεν έκανε τη Barbie μητέρα, αλλά εξέδωσε ένα σετ παιχνιδιού «Barbie Baby-Sits».

Αν και η Mattel έχει προωθήσει την Barbie ως το απόλυτο Αμερικανό κορίτσι, η κούκλα δεν έχει κατασκευαστεί ποτέ στις ΗΠΑ, λόγω του υψηλού κόστους εργασίας.

Σήμερα η κούκλα είναι εξίσου παγκόσμιο brand με την Coca-Cola, με βασικές αγορές στην Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και την Ασία.

Το 2009 η Mattel άνοιξε ένα εξαώροφο εμβληματικό κατάστημα Barbie στη Σαγκάη, το οποίο διαθέτει σπα, στούντιο και καφετέρια, εκτός από μια ευρεία προσφορά προϊόντων που σχετίζονται με τη Barbie.

Η ταινία Barbie

Η ταινία Barbie, με τη Mάργκοτ Ρόμπι στον ομώνυμο ρόλο, σε σκηνοθεσία της Γκρέτα Γκέργουιγκ που είναι βασισμένη στη διάσημη κούκλα της Mattel, κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους το καλοκαίρι του 2023 κι σινεφίλ κάθε ηλικίας έτρεχαν στις αίθουσες για να την δουν.

Σε αυτή την εκδοχή, η διασημότερη κούκλα στον κόσμο ζει ευτυχισμένη στη χώρα της, τη Barbieland, όταν ξαφνικά παθαίνει υπαρξιακή κρίση. Έτσι, ξεκινάει με τον πιστό φίλο της Κεν, που υποδύεται ο Ράιαν Γκόσλινγκ και ο οποίος θα κάνει τα πάντα για να κερδίσει τον έρωτά της, ένα ταξίδι στον αληθινό κόσμο.

Ο Ράιαν Γκόσλινγκ είναι υποψήφιος για Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου, ωστόσο η συμπρωταγωνίστριά του, Μάργκοτ Ρόμπι και η σκηνοθέτις της Barbie Γκρέτα Γκέργουιγκ έμειναν εκτός κούρσας στις κατηγορίες τους, με την ταινία να διεκδικεί συνολικά 8 χρυσά αγαλματίδια, εκ των οποίων τα δύο στην κατηγορία Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού.

Ποια ήταν η δημιουργός της Barbie, Ρουθ Χάντλερ

Η Ρουθ Χάντλερ ήταν μια πολύπλοκη γυναίκα. Το 1978, η Χάντλερ και πολλά άλλα στελέχη της Mattel παραπέμφθηκαν από ομοσπονδιακό δικαστήριο για συνωμοσία, ταχυδρομική απάτη και παροχή ψευδών οικονομικών δηλώσεων στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για την εταιρεία.

Η ίδια δεν αμφισβήτησε την ενοχή της. Της επιβλήθηκε πρόστιμο 57.000 δολαρίων και καταδικάστηκε σε 2.500 ώρες κοινωνικής εργασίας.

Κατά τη διάρκεια μιας σκηνής στην ταινία Barbie η Χάντλερ αναφέρεται στη μαστεκτομή της και η δημιουργός της Barbie πράγματι πάλεψε με τον καρκίνο του μαστού.

Είδε την ανάγκη για προσθετικά μέλη που να μοιάζουν με πραγματικά, σχεδιασμένα από και για γυναίκες και πούλησε ένα προϊόν με την ονομασία Nearly Me.

Ηγήθηκε μιας ομάδας οκτώ γυναικών, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν έρθει αντιμέτωπες με τον καρκίνο του μαστού, οι οποίες επισκέπτονταν πολυκαταστήματα και εκπαίδευαν το προσωπικό πωλήσεων.

Η τακτική των πωλήσεών της περιελάμβανε την αφαίρεση της μπλούζας της για να αποδείξει ότι κανείς δεν μπορούσε να δει ή να αισθανθεί τη διαφορά μεταξύ του πραγματικού της στήθους και του προσθετικού.

Η Χάντλερ πούλησε τελικά την εταιρεία στην Kimberly-Clark τη δεκαετία του 1990. Προς το τέλος της ζωής της, η Χάντλερ έκανε τον απολογισμό της ως δημιουργός μιας κούκλας με μορφή ενήλικης γυναίκας και πρωτοπόρος στην προσθετική.

Σύμφωνα με τους Los Angeles Times, της άρεσε να λέει: «Έζησα τη ζωή μου από στήθος σε στήθος».

Στην ταινία Barbie, ο ρόλος της Ρουθ Χάντλερ είναι «πνευματικός». Εμφανίζεται σε μια ρετρό κουζίνα τυχαία κρυμμένη στα κεντρικά γραφεία της Mattel για να παρηγορήσει την Barbie κατά τη διάρκεια μιας στιγμής υπαρξιακής κρίσης.

Η Barbie δεν ξέρει ποια είναι η Ρουθ.Τη βοηθάει να ξεφύγει από τα στελέχη της Mattel, που θέλουν να βάλουν την Barbie πίσω σε ένα κουτί.

Προς το τέλος της ταινίας, η Ρουθ αποκαλύπτει την ταυτότητά της στη Barbie, επιμένοντας ότι φυσικά και μια γυναίκα ήταν ο αρχικός εφευρέτης της Barbie. Τι κι αν στην αίθουσα συνεδριάσεων της Mattel κυριαρχούν σήμερα άνδρες…

Η Barbie και η Ρουθ έχουν μια συζήτηση με την Ρουθ να περιγράφει στην Barbie το τι θα σήμαινε να γίνει άνθρωπος, να αντιμετωπίσει τη θνητότητα και να εγκαταλείψει τη χώρα της Barbie για να ζήσει στον πραγματικό κόσμο.

Η Ρουθ Χάντλερ πέθανε το 2002 σε ηλικία 85 ετών. Εκείνη μπορεί να έφυγε αλλά το όνειρό της ζει και βασιλεύει, αφού η Barbie συνεχίζει να πουλάει και αρνείται πεισματικά να ξεχαστεί όπως έγινε με άλλα θρυλικά παιχνίδια που μεγάλωσαν γενιές παιδιών.

Πληροφορίες από Time