Για πρώτη φορά στην Αθήνα η απονομή των «Νόμπελ Αρχιτεκτονικής» - Νικητής ο εμπνευστής του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου

Στην Αθήνα θα απονεμηθούν, για πρώτη φορά, τα βραβεία Αρχιτεκτονικής Pritzker 2023, που θεωρούνται τα «Νόμπελ Αρχιτεκτονικής».

Η τελετή θα πραγματοποιηθεί στις 24 Μαΐου στην Αθήνα, με τον αρχιτέκτονα Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ να λαμβάνει την υψηλότερη διάκριση της αρχιτεκτονικής.

Ο Τσίπερφιλντ είναι γνωστός για τις μεταμορφώσεις ιστορικών κτιρίων, όπως είναι τα μουσεία, σε κομψούς, μοντέρνους χώρους. Η κριτική επιτροπή των βραβείων Αρχιτεκτονικής Pritzker χαιρέτισε την ικανότητά του να μένει «μακριά από τις τάσεις.

«Εύστοχος αλλά ισχυρός, συγκρατημένος αλλά κομψός, είναι ένας παραγωγικός αρχιτέκτονας που είναι ριζοσπαστικός στην εγκράτειά του, επιδεικνύοντας το σεβασμό του για την ιστορία και τον πολιτισμό, ενώ τιμά τα προϋπάρχοντα δομημένα και φυσικά περιβάλλοντα, καθώς επαναπροσδιορίζει τη λειτουργικότητα και την προσβασιμότητα νέων κτιρίων και ανακαινίσεων μέσω ενός διαχρονικά μοντέρνου σχεδιασμού που αντιμετωπίζει τις κλιματικές επείγουσες ανάγκες, μεταμορφώνει τις κοινωνικές σχέσεις και αναζωογονεί τις πόλεις».

Ο Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ δήλωσε συγκλονισμένος για την «εξαιρετική τιμή», τονίζοντας ότι θεωρεί «αυτό το βραβείο ως ενθάρρυνση για να συνεχίσω να στρέφω την προσοχή μου όχι μόνο στην ουσία της αρχιτεκτονικής και τη σημασία της, αλλά και στη συμβολή που μπορούμε να έχουμε ως αρχιτέκτονες για να αντιμετωπίσουμε τις υπαρξιακές προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και της κοινωνικής ανισότητας».

Τιμώντας τον εμπνευστή του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών

Το γραφείο του Βρετανού αρχιτέκτονα David Chipperfield Architects και το αρχιτεκτονικό γραφείο του Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη Α.Ε. βρίσκονται πίσω από την έμπνευση και τον σχεδιασμό του Νέου Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα.

Η πρόταση που επελέγη «συγκεντρώνει τα στοιχεία της ευρηματικής σχέσης μεταξύ του παλαιού και του νέου κτιρίου, της ποιότητας της χωρικής εμπειρίας, της ευαισθησίας προς τις προγραμματικές και μουσειολογικές-μουσειογραφικές προκλήσεις, της πολεοδομικής ένταξης στον ιστό της πόλης και της πρωτοπόρας επίλυσης θεμάτων βιωσιμότητας και περιβαλλοντικού σχεδιασμού», ανέφερε η ανακοίνωση που είχε εκδοθεί στις αρχές Ιανουαρίου.

Λίγες ημέρες μετά, στα μέσα Φεβρουαρίου, σε ειδική εκδήλωση παρουσιάστηκαν οι μακέτες για την επέκταση.

Κατά την ομιλία του, ο Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ εξήγησε ότι κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν δύο διαφορετικές προκλήσεις... «Ο πρώτος στόχος ήταν οι περισσότεροι και καλύτεροι χώροι, ο δεύτερος, και σαφώς πιο δύσκολος, ήταν να δημιουργήσουμε πιο ισχυρές σχέσεις μεταξύ μουσείου και πόλεως», δήλωσε.

Η τελετή των βραβείων Αρχιτεκτονικής Pritzker 2023 στην Αρχαία Αγορά

Η απονομή του βραβείου Αρχιτεκτονικής Pritzker 2023 θα τελεστεί στην Αθήνα και συγκεκριμένα στον αρχαιολογικό χώρο και μουσείο της Αρχαίας Αγοράς Αθηνών, την παραχώρηση των οποίων ενέκριναν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού.

Οι όροι παραχώρησης καθιστούν σαφές ότι οι συμμετέχοντες καλούνται να κινούνται εκτός των περισχοινίσεων των μνημείων και σε απόσταση ασφαλείας από κάθε μνημείο. Παράλληλα, ο οποιοσδήποτε εξοπλισμός θα πρέπει να μεταφερθεί με τα χέρια, καθώς δεν υπάρχει δυνατότητα παρουσίας και κίνησης οχήματος εντός του αρχαιολογικού χώρου.

Από την πλευρά τους, οι άνθρωποι των βραβείων Αρχιτεκτονικής καλούνται να λάβουν την απαιτούμενη αδειοδότηση για το προσωρινό κλείσιμο του χωματόδρομου Αστεροσκοπείου, περιλαμβανομένης και της σχετικής άδειας από την Πυροσβεστική Υπηρεσία. Στον χώρο κρίνεται απαραίτητη η παρουσία πυροσβεστικού οχήματος και ασθενοφόρου.

Επιπλέον, οι διοργανωτές καλούνται να καταβάλουν το ανάλογο κόστος απώλειας εσόδων, καθώς ο αρχαιολογικός χώρος θα παραμείνει για κάποιες ώρες κλειστός.

Ευθύνη των αρμοδίων των βραβείων είναι η ασφάλεια των προσκεκλημένων και φυσικά η καθαριότητα του χώρου κατά την εκδήλωση. Να σημειωθεί ότι θα πραγματοποιηθεί και δείπνο κατά μήκος της εξωτερικής κοινοστοιχίας και του ανδήρου της Στοάς του Αττάλου. Η εξαίρεση αυτή γίνεται λόγω της σπουδαιότητας των βραβείων Pritzker.

Σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στα μέσα Φεβρουαρίου, ο Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ εξήγησε τις δύο διαφορετικές προκλήσεις που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν. «Ο πρώτος στόχος ήταν οι περισσότεροι και καλύτεροι χώροι. Ο δεύτερος, και σαφώς πιο δύσκολος, ήταν να δημιουργήσουμε πιο ισχυρές σχέσεις μεταξύ μουσείου και πόλεως», είπε χαρακτηριστικά.

Όπως πιστοποιεί η κριτική επιτροπή του βραβείου, η εμφανής έλλειψη εγωισμού του Τσίπερφιλντ (σε μια βιομηχανία που συχνά εξυμνεί το εγώ) αποδείχθηκε πλεονέκτημα. Είναι ο τελευταίος σε μια σειρά από βραβευμένους με το βραβείο Pritzker με λίγα, ή και καθόλου, συμβατικά εμβληματικά κτίρια στο όνομά τους. Το περσινό βραβείο απονεμήθηκε στον γεννημένο στη Μπουρκίνα Φάσο Francis Kéré, η καριέρα του οποίου έχει αφιερωθεί σε μεγάλο βαθμό σε σχολεία, κέντρα υγείας και κοινοτικές εγκαταστάσεις στην Αφρική.

Το Βραβείο Pritzker, που απονεμήθηκε για πρώτη φορά στον Αμερικανό αρχιτέκτονα Philip Johnson το 1979, συνεχίζει να αναγνωρίζει αυτό που περιγράφει ως «συνεπή και σημαντική συμβολή των αρχιτεκτόνων στην ανθρωπότητα και το δομημένο περιβάλλον». Ωστόσο, στο πλαίσιο αυτής της ευρείας αρμοδιότητας, τα προσόντα βάσει των οποίων κρίνονται οι νικητές φαίνεται να εξελίσσονται.

Θα μπορούσε λοιπόν η νίκη του Τσίπερφιλντ να προαναγγείλει μια ευρύτερη αλλαγή, όχι μόνο στην αρχιτεκτονική αλλά και στην κοινωνία γενικότερα; «Ελπίζω να έχετε λίγο δίκιο», δήλωσε ο Chipperfield στο CNN. «Η περίοδος … που η αρχιτεκτονική διακρινόταν από τις "εικόνες" - ελπίζω ότι ανήκει στο παρελθόν. Πράγματι, μέσα από την προοπτική της βιωσιμότητας και της κοινωνικής ανισότητας, αρχίζει να μοιάζει λίγο άσχετη».

Pritzker: Ποιος είναι ο Ντέιβιντ Άλαν Τσίπερφιλντ που κέρδισε το «Νόμπελ αρχιτεκτονικής»

Γεννημένος στο Λονδίνο το 1953, ο Ντέιβιντ Αλαν Τσίπερφιλντ μεγάλωσε σε μια φάρμα στο Devon και πέρασε την παιδική του ηλικία ονειρευόμενος να γίνει κτηνίατρος.

Φοίτησε σε οικοτροφείο του Wellington, όπου, όπως λέει, ήταν «αρκετά απελπισμένος ακαδημαϊκά», αλλά διέπρεψε στον αθλητισμό και την τέχνη. Δεν μπόρεσε να εισαχθεί στο πανεπιστήμιο και έτσι πήγε στο Kingston School of Art στο Λονδίνο. Ακολούθησε το Architectural Association, μια εστία πρωτοποριακών ιδεών εκείνη την εποχή - στις οποίες αντέδρασε σθεναρά. «Στο Kingston», λέει, «ήμουν αρκετά πειραματικός και προσπάθησα να ξεφύγω. Αλλά δεδομένης της ελευθερίας της ΑΑ, έγινα πολύ συντηρητικός. Προσπάθησαν να με απογοητεύσουν, αλλά ευτυχώς η Zaha Hadid με υπερασπίστηκε».

Ο Τσίπερφιλντ πέρασε τα χρόνια που τον διαμόρφωσαν δουλεύοντας με τον Ρίτσαρντ Ρότζερς και τον Νόρμαν Φόστερ, όπου «έμαθε να κάνει τα πράγματα πιο σημαντικά από ό,τι θα έπρεπε να είναι», λέει. «Και στα δύο αυτά γραφεία, ήταν αρκετά εμμονικοί στο να κάνεις περισσότερα από όσα σου ζητούσαν». Η εμμονική προσοχή στη λεπτομέρεια - μερικές φορές ενάντια στις επιθυμίες των πελατών και στα όρια των προϋπολογισμών - θα γινόταν ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματά του.

Ξεκινώντας το δικό του γραφείο το 1985, ο Τσίπερφιλντ τράβηξε την προσοχή του σχεδιαστή μόδας Issey Miyake, του οποίου το κατάστημα στην οδό Sloane ήταν η πρώτη του δουλειά, με αποτέλεσμα να περάσει 18 μήνες στην Ιαπωνία κάνοντας «μερικές αρκετά μέτριες διαρρυθμίσεις καταστημάτων σε πολυκαταστήματα». Αλλά οι διασυνδέσεις του Miyake οδήγησαν σε μεγαλύτερες δουλειές, συμπεριλαμβανομένου ενός μουσείου από σκυρόδεμα και ενός γραφείου που μοιάζει με καταφύγιο για την Toyota. «Κατασκεύασα την αρχή της καριέρας μου με έναν μάλλον ψεύτικο τρόπο», παραδέχεται ο Chipperfield. «Με τους εσωτερικούς χώρους των καταστημάτων, τα έργα στην Ιαπωνία και κάποιες συμμετοχές σε διαγωνισμούς, θα μπορούσες να μαγέψεις την ιδέα -με ταχυδακτυλουργικά τεχνάσματα- ότι είχα ένα πραγματικό γραφείο».

Αυτό ήταν αρκετό για να πείσει τις ιταλικές αρχές, οι οποίες του ανέθεσαν τρεις μεγάλους δημόσιους διαγωνισμούς, για ένα νεκροταφείο στη Βενετία, ένα μουσείο στο Μιλάνο και τα δικαστήρια στο Σαλέρνο - «τα οποία ακόμη ολοκληρώνουμε, 22 χρόνια μετά». Ήταν επίσης αρκετό για το Βερολίνο ώστε να τον προσθέσει στον κατάλογο των υποψηφίων για το Neues Museum ("ένας διαγωνισμός που είχε στηθεί εντελώς για να κερδίσει ο Frank Gehry", λέει ο ίδιος).

Ακολούθησαν μουσεία στο Μιζούρι και την Πόλη του Μεξικού, καθώς και ένα γιγαντιαίο κυβικό κτίριο γραφείων στη Σεούλ, ενώ στο Λονδίνο έστρεψε τις ικανότητες στο να ξεδιαλύνει τον δαιδαλώδη λαβύρινθο της Βασιλικής Ακαδημίας. Ο Chipperfield απασχολεί σήμερα περίπου 250 υπαλλήλους σε γραφεία στο Λονδίνο, το Βερολίνο, το Μιλάνο και τη Σαγκάη, αλλά φαίνεται ότι η καρδιά του είναι πραγματικά στο Corrubedo - ένα μικρό ψαροχώρι στα βορειοδυτικά της Ισπανίας, όπου κατέχει αρκετά ακίνητα και διατηρεί ένα μπαρ.

Όσο για την τοπική αντίδραση στην τελευταία του διάκριση; «Δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι στο μπαρ θα ενθουσιαστούν τόσο πολύ όταν τους πω για το βραβείο Pritzker», αστειεύεται. «Δεν νομίζω ότι θα είναι μια άγρια βραδιά», συμπλήρωσε.

Ο Chipperfield έχει λάβει πολλές διακρίσεις, όπως το Βασιλικό Χρυσό Μετάλλιο του Βασιλικού Ινστιτούτου Βρετανών Αρχιτεκτόνων (RIBA), το Χρυσό Μετάλλιο του Αμερικανικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτόνων - και τώρα το Βραβείο Αρχιτεκτονικής Pritzker.

Το βραβείο αποτελείται από 100.000 δολάρια (ΗΠΑ) και ένα χάλκινο μετάλλιο σε μια τελετή που πραγματοποιείται σε έναν αρχιτεκτονικά σημαντικό χώρο σε όλο τον κόσμο. Φέτος είναι η σειρά της Αθήνας. Η τελετή θα πραγματοποιηθεί στις 24 Μαΐου στον αρχαιολογικό χώρο και μουσείο της Αρχαίας Αγοράς Αθηνών, την παραχώρηση των οποίων ενέκριναν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού.

Πηγή: iefimerida.gr