Η συνέντευξη είναι ένας σημαντικό εργαλείο για την επιλογή του κατάλληλου προσωπικού. Ωστόσο, πολλοί εργοδότες και υπεύθυνοι ανθρώπινου δυναμικού δεν είναι ενημερωμένοι σχετικά με το ποιες ερωτήσεις επιτρέπονται και ποιες είναι παράνομες κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης.
Έτσι, αρκετές φορές, οι υποψήφιοι έρχονται σε δύσκολη θέση και καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις που θίγουν τα δικαιώματά τους και χρησιμοποιούνται για διάφορες διακρίσεις.
Στο παρόν άρθρο θα σας παρουσιάσουμε ερωτήσεις που τίθενται συχνά στο πλαίσιο μιας συνέντευξης για μια θέση εργασίας, που στην πραγματικότητα κρίνονται παράνομες, σύμφωνα με το ελληνικό και το ευρωπαϊκό δίκαιο.
Γιατί δεν πρέπει να θέτετε παράνομες ερωτήσεις
Αν και το γεγονός ότι είναι παράνομες θα έπρεπε να είναι αρκετό για να σας αποτρέψει να θέσετε αυτές τις ερωτήσεις, υπάρχουν και άλλοι λόγοι.
Αρχικά, οποιοσδήποτε θεωρήσει ότι θίγεται το δικαίωμά του στην ίση μεταχείριση των εργαζομένων μπορεί να απευθυνθεί στην Επιθεώρηση Εργασίας ή να κινηθεί νομικά εναντίον της επιχείρησης. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Ν. 3896/2011, ισχύει ο κανόνας της αντιστροφής του βάρους της αποδείξεως, που σημαίνει ότι ο εργοδότης που κατηγορείται ότι παραβιάζει τη νομοθεσία θα πρέπει να αποδείξει στο δικαστήριο ή σε άλλη αρμόδια αρχή ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.
Εκτός όμως από τον κίνδυνο καταγγελίας, υπάρχει και ο κίνδυνος της δυσφήμισης. Και στη σύγχρονη εποχή, η δυσφήμιση από στόμα σε στόμα μπορεί εύκολα να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Τέτοιες καταστάσεις μπορούν να βλάψουν σοβαρά το brand και να έχουν άμεσες οικονομικές επιπτώσεις.
Τέλος, οι παράνομες πρακτικές επηρεάζουν το κλίμα και την κουλτούρα της επιχείρησης. Επομένως, εάν θέλετε οι εργαζόμενοί σας να είναι χαρούμενοι με τη δουλειά τους, θα πρέπει να δείχνετε έμπρακτα τον σεβασμό σας αποφεύγοντας τις παράνομες πρακτικές κατά τη διαδικασία της συνέντευξης.
Το νομικό πλαίσιο
Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο, όλοι οι εργαζόμενοι δικαιούνται ίση μεταχείριση στους παρακάτω τομείς: πρόσληψη, συνθήκες εργασίας, προαγωγή, αμοιβή, πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση, επαγγελματικές συντάξεις και απόλυση.
Επομένως, οι εργοδότες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατ’ επέκταση και στην Ελλάδα απαγορεύεται να κάνουν διακρίσεις σε βάρος των εργαζομένων με βάση το φύλο, την εμφάνιση, τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις, την αναπηρία, την ηλικία και τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
Ποιες ερωτήσεις και πρακτικές είναι παράνομες
Με βάση τα παραπάνω, προκύπτουν αρκετές ερωτήσεις που κρίνονται ως παράνομες. Ας δούμε μερικές από τις πιο συχνές.
Ερωτήσεις που παραβιάζουν το εργατικό δίκαιο
Μπορεί να ακούγεται αυτονόητο, όμως ερωτήσεις που ζητούν τη συγκατάθεση των εργαζομένων για την παραβίαση των δικαιωμάτων τους είναι παράνομες. Για παράδειγμα, η ερώτηση «Συμφωνείς να δουλεύεις με μισά ένσημα;» ή «Συμφωνείς να μην πληρώνεσαι τις υπερωρίες;» είναι μερικές, ενδεικτικά.
Διαφορετικές ερωτήσεις σε κάθε συνεντευξιαζόμενο
Εάν θέλετε να αποφύγετε οποιουδήποτε είδους διάκριση, θα πρέπει οι βασικές ερωτήσεις για όλους τους συνεντευξιαζόμενους να είναι κοινές, όταν πρόκειται για τον ίδιο ρόλο. Φυσικά, εξαιρούνται ερωτήσεις που απορρέουν από το βιογραφικό του εκάστοτε υποψήφιου και έχουν διευκρινιστικό χαρακτήρα.
Ερωτήσεις που αφορούν στην ηλικία
Αυτές οι ερωτήσεις είναι οι πιο συχνές, παρόλο που απαγορεύονται οι διακρίσεις λόγω ηλικίας. Σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτουν και ερωτήσεις που μπορεί να φανερώνουν έμμεσα την ηλικία του υποψήφιου, όπως π.χ. το πότε αποφοίτησε από το λύκειο.
Ερωτήσεις που αφορούν στην οικογενειακή κατάσταση
Οι ερωτήσεις που σχετίζονται με την οικογενειακή κατάσταση του υποψήφιου, όπως π.χ. αν είναι παντρεμένος/-η ή αν έχει παιδιά, θα πρέπει να αποφεύγονται. Παράλληλα, οι ερωτήσεις που σχετίζονται με τα μελλοντικά σχέδια του υποψήφιου, όπως π.χ. αν σκοπεύει να κάνει παιδιά είναι επίσης απαγορευτικές.
Ερωτήσεις που αφορούν στη θρησκεία και σε πεποιθήσεις
Η θρησκεία και τα πιστεύω των εργαζόμενων δεν τους εμποδίζουν να είναι αποτελεσματικοί στη δουλειά τους. Παράλληλα, οι θρησκευτικές και άλλες πεποιθήσεις αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, τα οποία δεν θα πρέπει να λειτουργούν για τη δημιουργία διακρίσεων. Σε αυτήν την κατηγορία ερωτήσεων εντάσσονται και όσες στοχεύουν στην αποκάλυψη των πολιτικών και φιλοσοφικών πεποιθήσεων.
Ερωτήσεις που αφορούν σε θέματα υγείας
Τα δεδομένα που συνδέονται με την υγεία ενός υποψήφιου αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Επομένως, οι ερωτήσεις που σχετίζονται με την υγεία του υποψήφιου ή κάποια αναπηρία δεν θα πρέπει να τίθενται κατά τη διάρκεια της συνέντευξης.
Ερωτήσεις που αφορούν στη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή
Εφόσον το άτομο έχει δικαίωμα νόμιμης απασχόλησης στην Ελλάδα, οπότε και μπορεί να προσληφθεί κανονικά από την επιχείρηση, οποιαδήποτε άλλη πληροφορία για τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή του δε θα πρέπει να ζητείται.
Ερωτήσεις που αφορούν σε ποινικές διώξεις ή καταδίκες
Οι ερωτήσεις που σχετίζονται με τρέχουσες ή παρελθοντικές ποινικές διώξεις ή καταδίκες παραβιάζουν την αρχή της ίσης μεταχείρισης, καθώς οι αποφυλακισθέντες θα πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα με όλους στην εύρεση εργασίας. Βέβαια, υπάρχουν θέσεις εργασίας στις οποίες απαιτείται η προσκόμιση λευκού ποινικού μητρώου, που ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, εφόσον προσκομιστεί το έγγραφο, οι περαιτέρω ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της συνέντευξης πρέπει να αποφεύγονται.
Ερωτήσεις που αφορούν στον σεξουαλικό προσανατολισμό
Η σεξουαλική ταυτότητα του υποψήφιου εργαζόμενου δεν επηρεάζει την απόδοσή του στην εργασία και δεν θα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο διάκρισης. Επομένως, όσες ερωτήσεις αποσκοπούν στην αποκάλυψη του σεξουαλικού προσανατολισμού του ατόμου είναι παράνομες.
Τι μπορεί να κάνει ο υποψήφιος για να αποφύγει παράνομες πρακτικές
Κατ’ αρχήν, αν διαβάσατε μέχρι εδώ και βρίσκεστε σε φάση αναζήτησης εργασίας, τότε ήδη γνωρίζετε ποιες ερωτήσεις είναι παράνομες. Σε περίπτωση που σας τεθεί μια τέτοια ερώτηση, μπορείτε να αρνηθείτε ευγενικά να απαντήσετε και να την αποφύγετε. Εκτός όμως από αυτό, που είναι προφανές, υπάρχουν και άλλα πράγματα που θα πρέπει να προσέξετε.
Συνήθως, οι ερωτήσεις που τίθενται σε μια συνέντευξη αντλούνται από το βιογραφικό σας σημείωμα. Έτσι, θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή κατά τη σύνταξη του CV σας, έτσι ώστε να μη συμπεριλάβετε πληροφορίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να γίνει κάποιου είδους διάκριση σε βάρος σας. Αν θέλετε να αποκτήσετε μια πλήρη εικόνα για το τι να συμπεριλάβετε στο βιογραφικό σας, το Jobseeker μπορεί να σας παρέχει πρότυπα βιογραφικών που περιλαμβάνουν μόνο τις σημαντικότερες πληροφορίες.
