Οι όζοι θυρεοειδούς αποτελούν ένα συνηθισμένο πρόβλημα υγείας, που εμφανίζει σημαντική έξαρση τα τελευταία χρόνια.
Στο άρθρο που ακολουθεί, ο συμπατριώτης μας Δρ. Κωνσταντίνος Αποστόλου, Εξειδικευμένος Χειρουργός Θυρεοειδούς και Παραθυρεοειδών Αδένων, αναλύει όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τους όζους, όπως και τη θέση που έχει το χειρουργείο στη θεραπεία τους.
Οι όζοι θυρεοειδούς αποτελούν μία εντοπισμένη διόγκωση (μάζα) στο θυρεοειδή αδένα, με το μέγεθός τους να ποικίλει και να κυμαίνεται από 1 χιλιοστό έως και αρκετά εκατοστά.
Οι όζοι θυρεοειδούς αποτελούν πολύ συχνό εύρημα στο γενικό πληθυσμό, με επιδημιολογικές μελέτες να αναδεικνύουν την ύπαρξη όζων έως και στο 70% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός πως οι όζοι θυρεοειδούς παρατηρούνται συχνότερα στις γυναίκες, συγκριτικά με τους άνδρες, με τα ακριβή αίτια του φαινομένου αυτού να παραμένουν εν πολλοίς άγνωστα.
Ποια είναι τα είδη των όζων;
Ουσιαστικά υπάρχουν διάφορα είδη όζων θυρεοειδούς, τα οποία διαχωρίζονται με βάση τη σύστασή τους αλλά και τη λειτουργικότητά τους.
Όσον αφορά στη σύστασή τους, ένας όζος θυρεοειδούς μπορεί να είναι συμπαγής, κυστικός (με υγρό περιεχόμενο) ή μικτός (με συμπαγές και υγρό περιεχόμενο).
Αναφορικά με τη λειτουργικότητά τους, διακρίνουμε τους ψυχρούςόζους (όζοι που υπολειτουργούν σε σύγκριση με τον υπόλοιπο θυρεοειδή) και τους θερμούς όζους (όζοι που υπερπαράγουν ορμόνες).
Σχετίζονται οι όζοι με τις ορμόνες του θυρεοειδούς;
Αυτό αποτελεί ένα συχνό ερώτημα των ασθενών. Αναμφίβολα, η ύπαρξη όζων στο θυρεοειδή αδένα αφορά στην ανατομία του αδένα και δεν συνοδεύεται απαραίτητα από διαταραχές στα επίπεδα των ορμονών του αδένα.Για το λόγο αυτό, η πλειοψηφία των ασθενών με έναν ή περισσότερους όζους στο θυρεοειδή εμφανίζει φυσιολογικά επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδή στο αίμα.
Οι ασθενείς με κάποιον θερμό όζο, αντιθέτως, θα εμφανίσουν αυξημένα επίπεδα ορμονών στο αίμα, καθώς και συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού.
Πως γίνεται η διάγνωση των όζων θυρεοειδούς;
Η διάγνωση των όζων θυρεοειδούς προϋποθέτει:
- Την κλινική εξέταση του ασθενούς και τη λήψη ιστορικού
- Τις αιματολογικές εξετάσεις, για την εκτίμηση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών (T3, T4, TSH), των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων (anti-TPO, anti-TG) και της καλσιτονίνης.
- Το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς αδένα, σε ασθενείς με όζους και σύγχρονο υπερθυρεοειδισμό.
- Το υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς αδένα και του τραχήλου, το οποίο αποτελεί την πιο ευαίσθητη απεικονιστική εξέταση για τη διερεύνηση των χαρακτηριστικών των όζων, εντοπίζοντας ή αποκλείοντας την ύπαρξη απεικονιστικών χαρακτηριστικών ύποπτων για κακοήθεια.
- Την παρακέντηση διά λεπτής βελόνης (FNA) και βιοψία υπό την καθοδήγηση του υπερήχου. Αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την οριστική διάγνωση της φύσης του όζου, ενώ με την προσθήκη της υπερηχογραφικής καθοδήγησης βελτιώνεται θεαματικά η διαγνωστική ακρίβεια της μεθόδου.
Ποιοι όζοι είναι επικίνδυνοι και θα πρέπει να μας ανησυχούν;
Οι όζοι θυρεοειδούς είναι στην πλειοψηφία τους αθώοι (καλοήθεις) και ως εκ τούτου δεν θα πρέπει να μας ανησυχούν.
Το γεγονός αυτό, βέβαια, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αποκλείσει την παρακολούθηση και την περαιτέρω διαχείριση των ύποπτων ή επικίνδυνων όζων του θυρεοειδούς.
Συνεπώς, ένα μικρό ποσοστό των όζων θυρεοειδούς αφορά κακοήθεις όζους (καρκίνοςθυρεοειδούς), οι οποίοι θα πρέπει εγκαίρως να διαγνωστούν και να αντιμετωπισθούν θεραπευτικά.
Επιπρόσθετα, ένας όζος που αναπτύσσεται επί του εδάφους μίας χρόνιας θυρεοειδίτιδας Χασιμότο (Hashimoto) διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αφορά σε κακοήθη όζο και χρήζει λεπτομερούς ελέγχου.
Ακόμη και οι θερμοί όζοι του θυρεοειδούς, οι οποίοι ανέκαθεν θεωρούνταν ως αθώοι, διατρέχουν τον κίνδυνο να αφορούν σε καρκίνο θυρεοειδούς, με την πιθανότητα αυτή να είναι μεν κατά 62% μικρότερη αυτής των ψυχρών όζων, αλλά σε καμία περίπτωση αμελητέα.
Ο όζος που θα πρέπει να μας ανησυχεί, λοιπόν, είναι εκείνος που συγκεντρώνει ένα ή και περισσότερα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Όζος που αναπτύσσεται στους άνδρες, συγκριτικά με τις γυναίκες.
- Όζος που εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ηλικία <των20ήάνωτων60ετών
- Ασθενής με όζο θυρεοειδούς και ιστορικόακτινοβολίαςστην περιοχή τουτραχήλου, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία
- Ασθενής με οικογενειακόιστορικόκαρκίνουθυρεοειδούςσε έναν τουλάχιστον Α΄ βαθμού συγγενή
- Η συνύπαρξη τηςθυρεοειδίτιδας Hashimoto
- Η συνύπαρξηδιογκωμένων τραχηλικών λεμφαδένων
- Όζος που είναι σκληρός καιαμετακίνητοςκατά την κατάποση
- Όζος θυρεοειδούς με υπερηχογραφικά ευρήματα ύποπτα για κακοήθεια.
Ποια είναι η προσέγγιση των ύποπτων όζων θυρεοειδούς;
Οι ύποπτοι όζοι θυρεοειδούς εμφανίζουν, όπως προαναφέρθηκε, ύποπτα χαρακτηριστικά στο υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς αδένα. Τα χαρακτηριστικά αυτά εν συνεχεία βαθμονομούνται κατά το ευρωπαϊκό σύστημα ταξινόμησης EU-TIRADS, μέσω του οποίου κάθε όζος συγκεντρώνει μία συγκεκριμένη βαθμολογία και ως εκ τούτου κατατάσσεται σε κάποια κατηγορία επικινδυνότητας.
Αναλόγως της κατηγορίας επικινδυνότητας του όζου θυρεοειδούς για την υπόκρυψη καρκίνου αλλά και του μεγέθους του όζου αποφασίζεται η περαιτέρω διερεύνηση της φύσης του όζου, με την πραγματοποίηση παρακέντησης δια λεπτής βελόνης (FNA),πάντοτε υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση.
Τα ευρήματα της παρακέντησης του όζου θυρεοειδούς ταξινομούνται περαιτέρω κατά το διεθνές σύστημα Bethesda, αναλόγως της κατηγορίας του οποίου αποφασίζεται και η θεραπεία του όζου θυρεοειδούς.
Συνεπώς, η θεραπευτική προσέγγιση των όζων θυρεοειδούς εξαρτάται κυρίως από την κατηγοριοποίηση του αποτελέσματος της βιοψίας της παρακέντησής τους.
Ποιοι όζοι χρήζουν χειρουργικής θεραπείας;
Οι όζοι θυρεοειδούς που ταξινομούνται ως καλοήθεις (BethesdaII) δεν απαιτούν κάποια θεραπεία, παρά μόνο τον επανέλεγχό τους σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Οι όζοι που ταξινομούνται ως άτυποι (BethesdaIII) χρήζουν,σαφέστατα, επανάληψης της παρακέντησής τους μετά την παρέλευση ενός ικανού χρονικού διαστήματος, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η χειρουργική αφαίρεσή τους.
Για τους όζους που κατηγοριοποιούνται ως ύποπτοι για κακοήθεια (BethesdaV) ή κακοήθεια (BethesdaVI), η χειρουργική θεραπεία (θυρεοειδεκτομή) αποτελεί τη θεραπεία εκλογής.
Η χειρουργική θεραπεία προτείνεται, επίσης, και στους όζους με υποψία θυλακιώδους νεοπλάσματος (BethesdaIV), καθώς επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει μεγαλύτερο όφελος για τον ασθενή, συγκριτικά με τη διενέργεια μοριακού ελέγχου εκ του υλικού της βιοψίας του όζου.
Η χειρουργική θεραπεία έχει, επίσης, απόλυτη ένδειξη και στις ακόλουθες περιπτώσεις:
- Ενός ύποπτου όζου στο υπερηχογράφημα κατηγοριοποιημένου ως BethesdaII ή III και συνύπαρξης άλλων παραγόντων κινδύνου για κακοήθεια (οικογενειακό ιστορικό, ιστορικό ακτινοβολίας του τραχήλου).
- Κάθε όζου μεγέθους > 4 εκατοστών
- Κάθε όζου το μέγεθος του οποίου αυξάνεται συνεχώς
- Οποιουδήποτε όζου προκαλεί τοπικά συμπτώματα, όπως τοπικό πόνο και αίσθημα πίεσης στο λαιμό.
- Κάποιου όζου μεγάλου μεγέθους που ενδέχεται να είναι ορατός και να προκαλεί αισθητικά προβλήματα.
- Κάθε όζου με συνοδό αυξημένη τιμή καλσιτονίνης αίματος.
- Κάθε όζου ή όζων που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό
- Ενός όζου κυστικής μορφολογίας που επανεμφανίστηκε μετά από την παρακέντηση διά λεπτής βελόνης.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να τονιστεί το γεγονός πως η θυρεοειδεκτομή θα πρέπει να πραγματοποιείται από κάποιον Εξειδικευμένο Χειρουργό Θυρεοειδούς, ο οποίος διαθέτει την κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία για την πραγματοποίηση της επέμβασης με απόλυτη ασφάλεια για τον ασθενή, με τη χρήση των πλέον σύγχρονων επιστημονικών μεθόδων και τεχνικών.
