Δημοτικό Θέατρο: Η ιστορία ενός φάρου πολιτισμού για τη Λαμία

Από το «Πάνειο» Θέατρο στα κοσμικά εγκαίνια με την Κυβέλη και “Το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλαίρενας”

Βρισκόμαστε στη Λαμία της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα, με την πόλη να διαθέτει «ωραίες οικοδομές και μεγαλοπρεπείς, διαμορφωμένες αλλά αμμολιθόστρωτες τις πλατείες της, ίσιους δρόμους, δένδρα και θαλερούς κήπους», όπως την περιέγραφαν οι περιηγητές που είχαν επισκεφθεί τον τόπο μας.

Έλειπαν όμως σημαντικές υποδομές, αναγκαιότητα που ήρθαν να καλύψουν κάποιοι ευεργέτες, Έλληνες με έντονη διάθεση προσφοράς, προερχόμενοι κυρίως από τον παροικιακό ελληνισμό ή την ακόμη τότε τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, οι οποίοι διέθεσαν ικανές περιουσίες για να αλλάξουν το μέλλον της πατρίδας μας.

Όπως έπραξε και ο συμβολαιογράφος Οδυσσέας Πάνου Κουτσοχέρας με τη δωρεά που έκανε στην πόλη προκειμένου να αρχίσει η οικοδόμηση Θεάτρου που έμεινε γνωστό στην τοπική ιστορία με το όνομα «Πάνειο» Θέατρο.

(Φωτογραφία όπου διακρίνεται το Κουρσούμ Τζαμί, που δέσποζε στο οθωμανικό Ζητούνι δίπλα στο Πέτρινο Γυμνάσιο)

Το «Πάνειο» Θέατρο και ο τελευταίος μιναρές της πόλης

Όπως σημειώνει η αρχιτέκτονας Αγγελική Τριανταφύλλου, στην ενδελεχή εργασία της "Δημοτικό Θέατρο Λαμίας, Προσέγγιση στην ιστορία του", περί το 1898 ο Οδυσσέας Πάνου Κουτσοχέρας με καταγωγή από τη Στυλίδα, δώρισε στο Δήμο χρηματικό ποσό 30.000 δραχμών για την ανέγερση Θεάτρου, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το Θερινό Δημοτικό Θέατρο)

Ο Δήμος Λαμιέων παραχώρησε για το σκοπό αυτό γήπεδο όπου υψωνόταν το Κουρσούμ Τζαμί, που δέσποζε στο οθωμανικό Ζητούνι και ήταν ο μόνος τουρκικός μιναρές που είχε απομείνει στην πόλη, ακριβώς δίπλα στο, επονομαζόμενο σήμερα, Πέτρινο Γυμνάσιο το οποίο αρχικά λειτούργησε ως Παρθεναγωγείο.

(Το "Πάνειο" Θέατρο)

Δυστυχώς, η έλλειψη χρηματοδότησης, μετά το θάνατο του δωρητή το 1903, πάγωσε το έργο μέχρι το 1929 που ο Δήμαρχος Λαμιέων Ιωάννης Μακρόπουλος, κάλεσε στην πόλη τον επιθεωρητή Δημοσίων Έργων Χρήστο Σαδούκα προκειμένου να μελετήσει τις αναγκαίες αλλαγές που χρειάζονταν για να ολοκληρωθεί το Θέατρο.

(Φωτογραφία όπου διακρίνεται το κουρσούμ τζαμί)

Η μελέτη αποπεράτωσης του ημιτελούς "Πάνειου" του Μηχανικού Σαδούκα και του νεαρού τότε αρχιτέκτονα, συμπολίτη μας, Κίμωνα Λάσκαρη κατατέθηκε στο δημαρχείο το 1928, όμως δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, αφού στις εκλογές που ακολούθησαν το 1929 ο Μακρόπουλος δεν ήταν υποψήφιος και ο Δήμαρχος που εκλέχθηκε, ο Γεώργιος Πλατής, δεν συνέχισε το έργο. Ανεπιτυχής ήταν και η προσπάθεια που κατέβαλε και ο επόμενος Δήμαρχος Νικόλαος Δουδουμόπουλος με τη γερμανική εισβολή, όμως, να διακόπτει επί μακρόν κάθε νέα πρωτοβουλία.

Το "Πάνειο" κατεδαφίστηκε τελικά το 1957 και ο χώρος διαμορφώθηκε σε παιδική χαρά μέχρι που το Δημοτικό Συμβούλιο, επί δημαρχίας Αποστόλου Κουνούπη, αποφάσισε να ανεγερθεί στο σημείο το Θερινό Δημοτικό Θέατρο και οι εργασίες θεμελίωσής του να αρχίσουν τελικά το 1965.

(Η περιοχή έναντι του Θεάτρου)

Για τα εγκαίνιά του, σύμφωνα με άρθρο του Κωνσταντίνου Μπαλωμένου στον amfictyon.blogspot.com, δεν έχουν βρεθεί σχετικά στοιχεία, όμως στις 11 Αυγούστου 1966 δόθηκε η πρώτη παράσταση από το θίασο του Καρόλου Κουν με τα έργα "Όρνιθες" του Αριστοφάνη και "Πέρσες" του Αισχύλου.

Τελικά, εγκαίνια του "Θερινού Κινηματογράφου - Θεάτρου", όπως έγραφε η πρόσκληση, πραγματοποιήθηκαν στις 11 Ιουλίου 1969 από το Δήμαρχο Νίκο Μουντούρη, μιας και ο εκλεγμένος Αποστόλης Κουνούπης είχε παυθεί από τη χούντα. Τον αγιασμό τέλεσε ο Μητροπολίτης Δαμασκηνός Παπαχρήστου και ακολούθησε η προβολή του κινηματογραφικού έργου "Πετούλια".

Το όραμα του Παπασιόπουλου

Το 1955 εκλέχθηκε νέος Δήμαρχος Λαμιέων ο Ιωάννης Παπασιόπουλος, ένας οραματιστής Δήμαρχος που άφησε την σφραγίδα του ανεξίτηλη στην μεταπολεμική Λαμία. Σε πολλούς τομείς, όπως στην ύδρευση και στην αποχέτευση, αλλά και στον πολιτισμό.

Ένα χρόνο αργότερα, τον Ιούλιο του 1956, ο Παπασιόπουλος μετακάλεσε τον Λαμιώτη αρχιτέκτονα Κίμωνα Λάσκαρη και τον Αύγουστο του 1957 του ανέθεσε το έργο και τη σύνταξη της σχετικής μελέτης, κόστους 2.700.000 δραχμών.

Αγοράστηκε το οικόπεδο από τον Σεραφείμ Ιωσήφ, δημιουργήθηκε Νομικό Πρόσωπο, με την ονομασία “Δημοτικό θέατρο Λαμίας” και στις 2 Ιανουαρίου 1959 έγινε η θεμελίωσή του με την παρουσία του τότε Υπουργού Ασφαλείας Ευάγγελου Καλαντζή και των βουλευτών Γ. Πλατή, Στ. Μακρόπουλου και Δ. Κωστή.

(Η πλάκα Θεμελίωσης)

Ήταν, όπως διαβάζουμε στον τύπο της εποχής, η θεμελίωση του πρώτου, μεταπολεμικά, θεάτρου στην Ελλάδα. Το έργο ανέλαβε ως ανάδοχος εργολάβος ο Λαμιώτης Αθανάσιος Κούτλας και ο Ιωάννης Λάππας.

Το φθινόπωρο του 1961 εκλέγεται το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο που προσλαμβάνει τον Κώστα Λιάσκα σαν έφορο του Δημοτικού θεάτρου.

Ώσπου φτάνει η μεγάλη ημέρα, στις 3 Δεκεμβρίου 1961, όταν παρουσία του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων Γρηγόρη Κασιμάτη, γίνονται τα εγκαίνια λειτουργίας του με την παράσταση “Το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλαίρενας” με πρωταγωνίστρια την μεγάλη Κυβέλη και το Βασιλικό, τότε, θέατρο.

"Ο πόθος πολλών γενεών Λαμιέων επραγματοποιήθη ήδη την παρελθούσαν Κυριακήν, δια της αποδόσεως εις λειτουργίαν του λαμπρού Δημοτικού Θεάτρου μας, το οποίο ηυτύχησε να θεμελιώση και εγκαινιάση ο δημιουργός του, ο σημερινός Δήμαρχος της πόλεως κ. Ιωάννης Παπασιόπουλος", σημείωνε σε άρθρο του ο Εθνικός Αγώνας της 7ης Δεκεμβρίου 1961.

Στην ομιλία του ο Δήμαρχος Ιωάννης Παπασιόπουλος, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, ανέφερε πως "παραδίδει σήμερον εις τους πολίτας του και τον καλλιτεχνικόν κόσμον της χώρας τον λαμπρόν αυτόν ναόν της Τέχνης και των Γραμμάτων και καλεί όλους υμάς να τον περιβάλητε με την στοργήν σας δια την πρόοδο του τόπου μας...".

Τέλος, ο αρχιτέκτονας Κίμων Λάσκαρις συμπλήρωσε πως "όταν ήμουν μικρός, ο συμμαθητής μου Γιαννάκης Παπασιόπουλος επειδή ήμουν καλύτερος ερχόταν και ζητούσε την βοήθεια μου. Τώρα, μετά από ήμισυ σχεδόν αιώνα, ο Δήμαρχος Παπασιόπουλος ήλθε σε μένα πάλιν, όχι δια να τον βοηθήσω εις το σχέδιον αλλά να τον βοηθήσω εις τον καταρτισμόν των σχεδίων του Δημοτικού Θεάτρου της Λαμίας".

(Δημοσίευμα του Εθνικού Αγώνα για τα εγκαίνια του Δημοτικού Θεάτρου)

Ο κορυφαίος αρχιτέκτονας Κίμων Λάσκαρις

Για τον αρχιτέκτονα Κίμωνα Λάσκαρη (1905-1978) και το σημαντικό έργο που έχει αφήσει παρακαταθήκη όχι μόνο στη γενέτειρά του, τη Λαμία, με το Δημοτικό Θέατρο να αποτελεί ένα πλούτο για την πόλη μας, αλλά κυρίως στην Αθήνα, ενδιαφέρον έχει η άποψη του κριτικού Νίκου Βατόπουλου που ανέφερε πως το Δημοτικό Θέατρο Λαμίας, είναι ένα κτίριο σε ύφος κλασικότροπου μοντερνισμού, ίσως και ρασιοναλισμού.

(Αυτοπροσωπογραφία του Λάσκαρη)

Πρόσεξα, σημείωσε ο Βατόπουλος, την «υπογραφή» με αρχαιοπρεπή γραμματοσειρά όπως ακριβώς είχε υπογράψει και στην Αθήνα, λίγα χρόνια πριν (1958) στο κτίριο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων στην οδό Ακαδημίας.

(Οι προσφυγικές κατοικίες)

Ο Λάσκαρις είχε κάνει μεγάλο έργο στον Μεσοπόλεμο επίσης, δικές του είναι οι Bauhaus προσφυγικές πολυκατοικίες στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας σε συνεργασία με τον Δημήτρη Κυριακό. Ήταν μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα.

(Φωτογραφία του Κίμωνα Λάσκαρη από το βιβλίο του Νίκου Δαβανέλλου "Λαμία τα πρόσωπα 1760-1930")

Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρούμελης
Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρούμελης που έχει ως έδρα τη Λαμία, είναι το μοναδικό που βρίσκεται στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Εντάχθηκε στο δίκτυο των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. του Υπουργείου Πολιτισμού το 1983 με το ΦΕΚ 756/28-12-1983 (Σύσταση Νομικού Προσώπου με το όνομα Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ρούμελης στο Δήμο Λαμιέων) και εγκαινίασε τη δραστηριότητα του το 1985 με την παράσταση «Η αυλή των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη.

Από τότε αποτελούσε αυτόνομο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου του Δήμου, μέχρι το 1988 που μετατράπηκε σε Δημοτική Επιχείρηση του Δήμου Λαμιέων (ΦΕΚ 432/21-6-1988), νομική μορφή με την οποία λειτούργησε ως τον Απρίλιο του 2008 (ΦΕΚ 960/23-5-2008).

(Φωτογραφία από την παράσταση την ημέρα των εγκαινίων)

Καλλιτεχνικοί Διευθυντές
Από την ίδρυσή του έως σήμερα στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρούμελης διετέλεσαν καλλιτεχνικοί διευθυντές οι εξής:
Κωστής Τσώνος (1984-1989)
Ελπιδοφόρος Γκότσης (1989-1992)
Βασίλης Κυρίτσης (1992-1995)
Βασίλης Μητσάκης (1995-1997)
Πάνος Σκουρολιάκος (1997-2007)
Χρίστος Καλαβρούζος (2007-2010)
Ελένη Δουνδουλάκη (2010-2014)
Νίκος Ορφανός (2021- 😉

Οι σκηνές του Δημοτικού Θεάτρου

Το Δημοτικό θέατρο καταλαμβάνει έκταση 980 τ.μ., ενώ ο συνολικός όγκος του είναι 12.800 κ.μ. Διαθέτει φουαγιέ, κυλικείο, ιματιοθήκη. Έχει 444 άνετα και σύγχρονα καθίσματα στην πλατεία, ενώ έχει επί πλέον 261 καθίσματα στον εξώστη, συνολικά δηλαδή διαθέτει 705 καθίσματα. Στον υπόγειο χώρο του υπάρχει Αίθουσα Τέχνης όπου έχουν φιλοξενηθεί καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, εκθέσεις ζωγραφικής κ.τ.λ.

Η σκηνή του θεάτρου είναι άρτια εξοπλισμένη, με μεγάλη άνεση χώρου, διαθέτει κινητό δάπεδο και υπόγειο για προετοιμασία – τοποθέτησης σκηνικών. Διαθέτει πλήθος βοηθητικών “στοιχείων”, προβολείς, ράμπες κ.τ.λ.

Στην Κεντρική Σκηνή, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης, αναπτύσσεται σε τρεις σκηνές, έχουν ανέβει μεταξύ άλλων έργα των Αισχύλου, Ευριπίδη, Αριστοφάνη, Σαίξπηρ, Τζόνσον, Μολιέρου, Γκολντόνι, Φεϋντώ, Λόρκα, Μίλλερ, Ουίλλιαμς. Έμφαση δόθηκε και στο νεοελληνικό θέατρο με έργα των Καμπανέλλη, Κεχαίδη-Χαβιαρά, Σκούρτη, Κορρέ, Μποστ κ.α.

Στην Πειραματική Σκηνή έχουν ανέβει μεταξύ άλλων έργα των Ρίντλεϊ, Λάμπιουτ, Ντούκοσφκι, Τομά, Τσικληρόπουλου, Κοβάτσεβιτς, κ.α. Ενώ στην Παιδική Σκηνή έχουν ανέβει έργα των Αριστοφάνη, Αρμένη, Τσιάνου, Τριβιζά, Μπραουδάκη, Καλογεροπούλου, Ρουγγέρη, Μπάουμ, Τουέιν, Γουέι, Γκαρθία Λόρκα, Κένι, κ.α.

Κλείνουμε το αφιέρωμά μας Δημοτικό μας Θέατρο με το βίντεο των Επίκαιρων (Ε.Ο.Α.), όπου καταγράφεται η βραδιά των εγκαινίων του Δημοτικού Θεάτρου, στις 3 Δεκεμβρίου 1961:

Πηγές: "Δημοτικό Θέατρο Λαμίας, Προσέγγιση στην ιστορία του" της Αγγελική Τριανταφύλλου, amfictyon.blogspot.com, dipetheroumelis.gr,