Ένα «Μικρό Χωριό» με μακρά ιστορία στην Ευρυτανία

Το «Μικρό Χωριό» της Ευρυτανίας είναι ένα στολίδι μέσα στο ελατοδάσος -Η φύση έχει δημιουργήσει ένα μοναδικό σκηνικό και τα σπίτια μοιάζουν τόσο αρμονικά τοποθετημένα στο φυσικό περιβάλλον.

Σε απόσταση «αναπνοής» από το «Μεγάλο Χωριό» της Ευρυτανίας, στις πλαγιές του όρους Χελιδόνα, ανάμεσα σε ένα πυκνό δάσος από έλατα, βρίσκεται το «Μικρό Χωριό». Πρόκειται για ένα μέρος με πολύ πλούσια ιστορία, μιας και πρωτοστάτησε στα σπουδαιότερα γεγονότα της Ελληνικής ιστορίας.

Εκτός από την ομορφιά του, αυτό που κάνει το συγκεκριμένο χωριό να ξεχωρίζει είναι και η ιστορία του. στις αρχές του 19ου αιώνα, το Μικρό Χωριό κατατάσσονταν στα «Πολιτοχώρια», στα χωριά δηλαδή που πολλοί από τους κατοίκους του, ξενιτεύονταν στην Κωνσταντινούπολη. Αρκετοί λοιπόν Μικροχωρίτες, αφού δούλεψαν στην Κωνσταντινούπολη και έφτιαξαν περιουσίες, γύρισαν στον τόπο τους χτίζοντας πετρόχτιστα οικήματα. Δυστυχώς τα περισσότερα από αυτά βρίσκονταν στο τμήμα του χωριού που έγινε η κατολίσθηση το 1963.

Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης πολλοί Μικροχωρίτες πήραν μέρος στη μάχη του Κεφαλόβρυσου (1823) υπό τον Μάρκο Μπότσαρη. Αργότερα, τόσο στους Βαλκανικούς όσο και στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλοί ήταν οι Μικροχωρίτες που έλαβαν μέρος, γράφοντας μάλιστα ημερολόγια που σώζονται ακόμα και στις μέρες μας στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο του χωριού.

Το χωριό, κατά τη διάρκεια της κατοχής, βρέθηκε στο επίκεντρο της Εθνικής Αντίστασης, στις 18 Δεκεμβρίου του 1942, διεξήχθη στην περιοχή η γνωστή «Μάχη του Μικρού Χωριού» μεταξύ δύναμης του ΕΛΑΣ και ιταλικού συντάγματος, στην οποία οι αντάρτες προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στους Ιταλούς. Ως αντίποινα οι Ιταλοί έκαψαν πολλά από τα σπίτια του Μικρού Χωριού και εκτέλεσαν 13 ομήρους, ενώ έκαψαν ζωντανούς δύο ακόμα ανθρώπους, τον ιερέα Δημήτριου Βαστάκη και τον ενωμοτάρχη Χαρίλαου Κατσίμπα.

Τον επόμενο χρόνο, οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών αναγκάζουν την μεταφορά του Τυπογραφείου της Αντίστασης από το Καρπενήσι στο κοντινό χωριό Γαύρος και εν συνεχεία σε ένα ισόγειο μαγαζί στο Μικρό Χωριό, όπου τυπώθηκαν πολλά έντυπα και οι εφημερίδες «Ρούμελη», «Ρουμελιώτισσα», ενώ γινόταν και η ανατύπωση του «Ριζοσπάστη». Όμως, με τη νέα επιδρομή των Γερμανών τον Αύγουστο του 1944, οι οποίοι έκαψαν όσα σπίτια του χωριού είχαν απομείνει όρθια ανάμεσά τους και το ισόγειο μαγαζί, η μεταφορά του Τυπογραφείου στο Κρίκελλο είναι γεγονός. Μέσα στα επόμενα χρόνια το χωριό ερημώνει μα με τη νέα δεκαετία ξαναγεννιέται μέσα από τις στάχτες του.

Το τελικό του χτύπημα όμως έρχεται το 1963

Μία από τις πιο καταστροφικές κατολισθήσεις στην Ελλάδα συνέβη την Κυριακή 13 Ιανουαρίου 1963 στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας. Ένα τεράστιο τμήμα του ορεινού όγκου «Αϊλιάδες» υποχώρησε ξαφνικά και καταπλάκωσε 60 από τα σπίτια του χωριού. Το περιστατικό έλαβε χώρα στις 08:00 το πρωί, οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού ήταν στην εκκλησία και έτσι κατάφεραν να σωθούν. Από την κατολίσθηση έχασαν τη ζωή τους 13 άτομα.

Σύμφωνα με μεταγενέστερες μελέτες, η κατολίσθηση οφειλόταν στον συνδυασμό των πολύ έντονων καιρικών φαινομένων του χειμώνα 1962-63, της σεισμικής δραστηριότητας που εκδηλώθηκε την ίδια εποχή και της φύσης των εδαφών της περιοχής.