Ψήφισμα του ΔΣ της ΔΕΥΑ ΛΑΜΙΑΣ για την μη ιδιωτικοποίηση του νερού

Το διοικητικό συμβούλιο της ΔΕΥΑ ΛΑΜΙΑΣ ανέβαλε σήμερα την προγραμματισμένη συνεδρίαση, σε ένδειξη συμπαράστασης στους εργαζόμενους που απεργούν διαμαρτυρόμενοι για την προώθηση του νομοσχεδίου περί υπαγωγής του τομέα ύδατος στη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων, δηλώνοντας την αντίθεση του σε οποιαδήποτε ρύθμιση που δυνητικά θα επιτρέψει την ιδιωτικοποίηση του νερού, θέση που εκφράζεται συνολικά από την τοπική αυτοδιοίκηση μέσω της ΚΕΔΕ, ΕΔΕΥΑ και ΠΕΔ.

Αντί της συζήτησης των θεμάτων της Ημερήσιας Διάταξης ομόφωνα αποφάσισε και ενέκρινε το ακόλουθο ψήφισμα :

«Εκφράζουμε ανεπιφύλακτη στήριξη των θέσεων της Ένωσης των ΔΕΥΑ, σχετικά με την αντίθεση στη λειτουργία της νέας ρυθμιστικής αρχής «Ρ.Α.Α.Ε.Υ.» και του νομοσχεδίου που εισήχθη για συζήτηση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων και διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων, ενίσχυση της υδατικής πολιτικής».

Με το νομοσχέδιο αυτό υπάγεται στην Ρ.Α.Ε. η οποία μετονομάζεται σε Ρ.Α.Α.Ε.Υ. ο τομέας υπηρεσιών ύδατος κι επομένως και οι Δ.Ε.Υ.Α.

Η ανησυχία όλων των ΔΕΥΑ και των φορέων παροχής ύδατος είναι τεράστια, δικαιολογημένη και επιβεβλημένη, καθώς η ρύθμιση αυτή που τίθεται σε ψηφοφορία και η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων και των εξουσιών της νέας Ρ.Α.Α.Ε.Υ. θα αποτελέσει την απαρχή της ιδιωτικοποίησης του ελεύθερου πολύτιμου αγαθού, του νερού.

Η Ένωση των Δ.Ε.Υ.Α. θεωρεί ότι η σχεδιαζόμενη αυτή ρύθμιση αποτελεί μία πολύ αρνητική θεσμική εξέλιξη για τον τομέα παροχής υπηρεσιών ύδατος συνεπώς και για τις Δ.Ε.Υ.Α. και έχει προσπαθήσει να συμμετέχει επισήμως στο δημόσιο διάλογο χωρίς όμως εμπράκτως να της έχει δοθεί η δυνατότητα ως θεσμικός συνομιλητής της Πολιτείας για ζητήματα ύδρευσης και αποχέτευσης, να συμμετέχει στη διαμόρφωση αυτής νομοθεσίας.

Οι επίσημες θέσεις της Ε.Δ.Ε.Υ.Α., οι οποίες αντηχούν τη φωνή όλων των ΔΕΥΑ είναι οι εξής, όπως αποτυπώθηκαν στην ανακοίνωση που εξεδόθη την 23.02.2023:

1.Η υπαγωγή των υπηρεσιών ύδατος στη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. δεν συνάδει με την υφιστάμενη κατάσταση του τομέα υπηρεσιών ύδατος της χώρας μας, αφού στον τομέα υπηρεσιών ύδατος δεν υπάρχει ανταγωνιστικό πεδίο, με άλλα λόγια δεν υπάρχει αγορά όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της ενέργειας, την οποία πρέπει να εποπτεύσει, να ελέγξει και να ρυθμίσει μια Ρυθμιστική Αρχή προκειμένου να τηρηθούν οι κανόνες ανταγωνισμού σύμφωνα με το εθνικό και το ενωσιακό δίκαιο, και να προστατευθούν οι καταναλωτές.

2. Οι Δ.Ε.Υ.Α. είναι κοινωφελείς και μη κερδοσκοπικές δημοτικές επιχειρήσεις που δρουν μονοπωλιακά στην περιοχή αρμοδιότητάς τους δηλαδή στον οικείο Δήμο σύμφωνα με το θεσμικό τους πλαίσιο (ν.1069/80) όπως αυτό ισχύει σήμερα. Για το θέμα αυτό εξάλλου υπάρχει και πρόσφατη νομολογία όπως η Απόφαση 5/2022 της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου. Για τον λόγο αυτό δημιουργείται έντονη ανησυχία, αλλά και η υποψία ότι με τη θέσπιση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. σχεδιάζονται παρεμβάσεις στον τομέα υπηρεσιών ύδατος που θα οδηγήσουν στην ιδιωτικοποίηση των Δ.Ε.Υ.Α. και μάλιστα σε αντίθεση με τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ υπέρ της δημόσιας διαχείρισης του νερού (190/2022, 191/2022 της Ολομέλειας και 1886/2022 του Δ’ τμήματος του ΣτΕ).

3. Το φόβο της ιδιωτικοποίησης ενισχύει και η αρμοδιότητα που προβλέπεται από το νομοσχέδιο για την Ρ.Α.Α.Ε.Υ. να προτείνει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναδιοργάνωση του τομέα παροχής υπηρεσιών ύδατος με συγχωνεύσεις και συνενώσεις των παρόχων ως αποκλειστική λύση για τη βελτίωσή του. Η παραπάνω αρμοδιότητα προσκρούει ευθέως σε ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο θεσμικό πλαίσιο των Δ.Ε.Υ.Α. Οι Δ.Ε.Υ.Α., σύμφωνα με το θεσμικό τους πλαίσιο όπως ισχύει σήμερα (ν. 1069/80), είναι δημοτικές επιχειρήσεις, ιδρύονται από τους Δήμους, ανήκουν στους Δήμους και βρίσκονται σε εξάρτηση από αυτούς. Επομένως οι Δήμοι είναι αποκλειστικά αρμόδιοι να αποφασίσουν για την ύπαρξη και την λειτουργία τους. Χαρακτηριστικό, επίσης, είναι ότι με τρόπο τελείως αντιθεσμικό το Υπουργείο Εσωτερικών σχεδόν απουσιάζει από το νομοσχέδιο, ενώ αυτό είναι το καθ ́ύλην αρμόδιο για τις Δ.Ε.Υ.Α., αφού οι Δ.Ε.Υ.Α. είναι επιχειρήσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ανήκουν στις τοπικές κοινωνίες.

4. Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. θεωρεί ότι δίνονται χωρίς προφανή και ουσιαστικό λόγο αυξημένες αρμοδιότητες στη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. όπως οι πιστοποιήσεις των παρόχων υπηρεσιών ύδατος, η αρμοδιότητα για αναδιοργάνωση των παρόχων υπηρεσιών ύδατος μέσω συγχωνεύσεων και συνενώσεων, η αξιολόγηση της διαχειριστικής τους επάρκειας, η επιβολή υπέρογκων προστίμων κ.α., ενώ η λειτουργία και η βιωσιμότητά της εξαρτώνται και από τα τέλη που εισπράττει από τις Δ.Ε.Υ.Α. χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι οι Δ.Ε.Υ.Α. είναι κοινωφελείς και μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που λειτουργούν με ανταποδοτικότητα.

5. Με το εν λόγω νομοσχέδιο η νέα Ρυθμιστική Αρχή ενισχύεται θεσμικά σε βάρος τόσο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της αρμόδιας Γενικής Γραμματείας Υδάτων που λειτουργεί σ ́ αυτό όσο και ιδίως σε βάρος των παρόχων υπηρεσιών ύδατος άρα και των Δ.Ε.Υ.Α. Ουσιαστικά, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. υποκαθιστά το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ως προς την άσκηση των αρμοδιοτήτων του που αφορούν στη διαχείριση των υδατικών πόρων της χώρας μας, με εξαίρεση τις αρμοδιότητες που ασκεί ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ ως προς τις Δ.Ε.Υ.Α. υπεισέρχεται σε ζητήματα που συνδέονται με κρίσιμες αρμοδιότητες των επιχειρήσεων, θεσμικά κατοχυρωμένες, όπως για παράδειγμα ο καθορισμός και ο έλεγχος της τιμολογιακής τους πολιτικής. Ουσιαστικά, πλαγιοκοπείται ο ιδρυτικός νόμος των Δ.Ε.Υ.Α., ο ν. 1069/80, ενώ στις επιχειρήσεις επιβάλλονται αυξημένες υποχρεώσεις σε ασφυκτικές προθεσμίες, παρά το ότι είναι αποδυναμωμένες από προσωπικό και ιδίως από επιστημονικό προσωπικό. Ταυτόχρονα, τόσο οι Δ.Ε.Υ.Α. όσο και η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. ο θεσμικός τους εκπρόσωπος αποκλείονται από την συμμετοχή τους στα όργανα διαμόρφωσης και διαβούλευσης για ζητήματα υδατικών πόρων σε αντίθεση με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (ν. 3199/2003).

6. Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. θεωρεί ότι αντί της θέσπισης Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων θα μπορούσε να ενισχυθεί και να αναβαθμισθεί η υφιστάμενη Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ώστε να επιτελέσει αποτελεσματικά το έργο για το οποίο συστάθηκε δηλαδή να συμβάλει στην ορθολογική διαχείριση των υδάτων στη χώρα μας και σε μια σύγχρονη υδατική διακυβέρνηση, ενώ οι Δ.Ε.Υ.Α. θα πρέπει να ενισχυθούν οργανωτικά και διοικητικά για να διαχειρισθούν αποτελεσματικά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όπως αυτά έχουν καταγραφεί σε μελέτη που ανέθεσε η DG Regio της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ολοκληρώθηκε πρόσφατα, ώστε να μετεξελιχθούν σε σύγχρονες και υγιείς επιχειρήσεις προς όφελος των τοπικών κοινωνιών που υπηρετούν. Πρέπει να αποσαφηνιστεί ότι η θέσπιση, η ίδρυση και η λειτουργία μιας νέας ρυθμιστικής αρχής με αυξημένες αρμοδιότητες θα είχε λογικό αντίκρισμα και εύλογο έρεισμα μόνον εφόσον το αγαθό της διαχείρισης του οποίου θα αναλάμβανε, βρισκόταν σε ελεύθερη αγορά και εκτεθειμένο σε ανταγωνιστικές προκλήσεις. Όμως το νερό είναι δημόσιο αγαθό και η εποπτεία, ο έλεγχος και οι ειδικότερες ρυθμίσεις διαχείρισης του έχουν λυθεί με τον ιδρυτικό νόμο των ΔΕΥΑ των Ν.1069/80. Εάν δεν υπάρχει διάθεση ιδιωτικοποίησης , δεν υπάρχει και ο λόγος να υπάρξει μια νέα ρυθμιστική αρχή που θα διασφαλίζει την τήρηση των κανόνων ανταγωνισμού. Εφόσον ανταγωνισμός δεν υπάρχει στο μονοπώλιο! Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται σειρά από έννοιες που δεν αποσαφηνίζονται, τίθενται στην αοριστία τους και πολυσημασία τους, προφανώς τεχνηέντως, διότι οι έννοιες που εισάγουν προσκρούουν ευθέως στον Ν.1069/80 και σε πλειάδα δικαστικών αποφάσεων. Τίθεται προθεσμία μέχρι την 31.12.2024 ώστε η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. να υποβάλει στους υπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εσωτερικών πρόταση ολοκληρωμένης δέσμης μέτρων, συνοδευόμενη από ανάλυση οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών, για τη διασφάλιση της επιχειρησιακής λειτουργίας του συνόλου των παρόχων υπηρεσιών ύδατος, συμπεριλαμβανομένου του βέλτιστου προτεινόμενου αριθμού τους και του καταμερισμού του γεωγραφικού πεδίου άσκησης των αρμοδιοτήτων τους, λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνει την αναδιοργάνωση των υφιστάμενων παρόχων υπηρεσιών ύδατος με συνενώσεις ή συγχωνεύσεις, προς ενίσχυση της διαχειριστικής τους ικανότητας.

Το νομοσχέδιο, λοιπόν, προβλέπει ότι θα συσταθεί μια ρυθμιστική αρχή η οποία θα μας γνωρίσει τον Μάρτιο του 2023 και τον Δεκέμβρη του 2024 θα μπορεί να παρουσιάσει πρόταση που θα αφορά ακόμη και την συγχώνευση των ΔΕΥΑ , όπου κρίνει ότι θα ενισχύσει την διαχειριστική μας ικανότητα. Μια άγνωστη αρχή, δηλαδή, θα μπορέσει να καταλάβει τις ιδιαιτερότητες και τον διφυή χαρακτήρα που χρειάζεται να διαχωρίζουμε σε κάθε επίσημη τοποθέτηση για να κρατήσουμε με χειρουργική ακρίβεια την απόσταση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα όπου έχει τοποθετηθεί η θέση μας στην δημόσια διοίκηση.

Η νέα ρυθμιστική αρχή , όπως κατατέθηκε στο νομοσχέδιο θα έχει πόρους μεταξύ άλλων, σε ποσοστό επί του ετησίου κύκλου εργασιών των φορέων ύδρευσης. Αυτή η πρόβλεψη μεταφράζεται ως εξής, ότι ακόμη κι αν δεν μπορεί ν’ ανταπεξέλθει στη λειτουργία της μια ΔΕΥΑ, λόγω αυξημένων λειτουργικών αναγκών της, θα πρέπει να παραχωρεί μέρος των εσόδων της για τη λειτουργία της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. καθώς δεν προβλέπεται ποσοστό επί των κερδών αλλά επί του κύκλου εργασιών.

Το νερό είναι πηγή ζωής, είναι καθολικό κοινωνικό αγαθό, έχει αξία ανταποδοτική και περιβαλλοντική και πρέπει να παραμείνει σε δημόσιο και δημοτικό έλεγχο!