Νέα μέθοδος μπορεί να προβλέψει εάν οι γνωστικά υγιείς ηλικιωμένοι θα αναπτύξουν νόσο Αλτσχάιμερ

Γιατί κάποιοι άνθρωποι αναπτύσσουν νόσο Αλτσχάιμερ ενώ άλλοι όχι; Και, ακόμη πιο περίεργο, γιατί πολλά άτομα των οποίων ο εγκέφαλος είναι γεμάτος με τοξικά αμυλοειδή – ένα ενδεικτικό σημάδι της εγκεφαλικής παθολογίας της ασθένειας – δεν αναπτύσσουν ποτέ άνοια που σχετίζεται με το Αλτσχάιμερ;

Οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ φαίνεται ότι βρήκαν την απάντηση. Τα εγκεφαλικά κύτταρα σε σχήμα αστεριού που ονομάζονται αστροκύτταρα φαίνεται να είναι το κλειδί στην εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ, όπως δείχνει η νέα έρευνα που αλλάζει όσα γνώριζαν οι επιστήμονες και η οποία που δημοσιεύεται χθες 29 Μαΐου στο Nature Medicine.

Νέα μέθοδος μπορεί να προβλέψει εάν οι γνωστικά υγιείς ηλικιωμένοι θα αναπτύξουν νόσο Αλτσχάιμερ

Με μία εξέταση αίματος περισσότερων από 1.000 ηλικιωμένων ατόμων χωρίς γνωστική αναπηρία με και χωρίς παθολογία αμυλοειδούς, η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι μόνο όσοι είχαν συνδυασμό φορτίου αμυλοειδούς και δείκτες αίματος μη φυσιολογικής ενεργοποίησης αστροκυττάρων ή αντιδραστικότητας, θα προχωρούσαν σε συμπτωματική νόσο Αλτσχάιμερ στο μέλλον, μια κρίσιμη ανακάλυψη για την ανάπτυξη φαρμάκων που στοχεύει στην ανάσχεση της εξέλιξης.

«Η μελέτη μας υποστηρίζει ότι ο έλεγχος για την παρουσία αμυλοειδούς εγκεφάλου μαζί με βιοδείκτες στο αίμα της αντιδραστικότητας των αστροκυττάρων είναι ο βέλτιστος έλεγχος για τον εντοπισμό ασθενών που κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν τη νόσο Αλτσχάιμερ», δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας Tharick Pascoal, MD, Ph.D., αναπληρωτής καθηγητής ψυχιατρικής και νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ. «Αυτό θέτει τα αστροκύτταρα στο επίκεντρο ως βασικούς ρυθμιστές της εξέλιξης της νόσου, αμφισβητώντας την ιδέα ότι το αμυλοειδές είναι αρκετό για να προκαλέσει τη νόσο του Αλτσχάιμερ».

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια νευροεκφυλιστική κατάσταση που προκαλεί προοδευτική απώλεια μνήμης και άνοια, στερώντας από τους ασθενείς πολλά παραγωγικά χρόνια ζωής. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της νόσου του Αλτσχάιμερ είναι η συσσώρευση αμυλοειδών πλακών -συσσωματωμάτων πρωτεΐνης που βρίσκονται ανάμεσα στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου- και συστάδων διαταραγμένων πρωτεϊνικών ινών, που ονομάζονται tau tangles, που σχηματίζονται μέσα στους νευρώνες.

Για πολλές δεκαετίες, οι επιστήμονες πίστευαν ότι η συσσώρευση πλακών αμυλοειδούς και tau tangles δεν είναι μόνο σημάδι της νόσου του Αλτσχάιμερ αλλά και ο άμεσος ένοχος της. Αυτή η υπόθεση οδήγησε επίσης τους κατασκευαστές φαρμάκων να επενδύσουν σε μεγάλο βαθμό σε μόρια που στοχεύουν το αμυλοειδές και το ταυ, παραβλέποντας τη συμβολή άλλων διεργασιών του εγκεφάλου, όπως το νευροάνοσο σύστημα.

Πρόσφατες ανακαλύψεις από ομάδες όπως αυτή του Pascoal υποδηλώνουν ότι η διαταραχή άλλων εγκεφαλικών διεργασιών, όπως η αυξημένη εγκεφαλική φλεγμονή, μπορεί να είναι εξίσου σημαντική με το ίδιο το αμυλοειδές φορτίο για την έναρξη του παθολογικού νευρωνικού θανάτου που προκαλεί ταχεία γνωστική έκπτωση.

Σε προηγούμενη έρευνά του, ο Pascoal και η ομάδα του ανακάλυψαν ότι η φλεγμονή του εγκεφαλικού ιστού πυροδοτεί την εξάπλωση παθολογικά λανθασμένων πρωτεϊνών στον εγκέφαλο και αποτελεί άμεση αιτία τελικής γνωστικής εξασθένησης σε ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ. Τώρα, σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, οι ερευνητές αποκάλυψαν ότι η γνωστική εξασθένηση μπορεί να προβλεφθεί με μια εξέταση αίματος.

Τι είναι τα αστροκύτταρα

Τα αστροκύτταρα είναι εξειδικευμένα κύτταρα που βρίσκονται σε αφθονία στον εγκεφαλικό ιστό. Τα αστροκύτταρα υποστηρίζουν τα νευρωνικά κύτταρα παρέχοντάς τους θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο και προστατεύοντάς τα από παθογόνα. Αλλά αρχικά τα νευρογλοιακά κύτταρα δεν φαινόταν να παίζουν άμεσο ρόλο στον τρόπο επικοινωνίας των νευρώνων μεταξύ τους, ο ρόλος τους στην υγεία και τις ασθένειες είχε παραβλεφθεί. Η τελευταία έρευνα το αλλάζει αυτό.

«Τα αστροκύτταρα συντονίζουν τη σχέση αμυλοειδούς και ταυ του εγκεφάλου όπως ένας μαέστρος που διευθύνει την ορχήστρα», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Bruna Bellaver, Ph.D., όπως αναφέρει το eurekalert.org.

Τα ευρήματα έχουν άμεσες επιπτώσεις για μελλοντικές κλινικές δοκιμές για υποψήφια φάρμακα για το Αλτσχάιμερ.