Ευλογιά των πιθήκων: Ανησυχία μετά τον παγκόσμιο συναγερμό του ΠΟΥ

Πώς μεταδίδεται, πόσο κινδυνεύουν χώρες εκτός Αφρικής.

Ανησυχία έχει προκαλέσει η απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας να κηρύξει παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης μετά την έκρηξη κρουσμάτων ευλογιάς των πιθήκων σε χώρες της Αφρικής λόγω μιας νέας μετάλλαξης του ιού.

Όπως αναφέρει το protothema.gr, αυτή είναι η δεύτερη φορά σε τρία χρόνια που ο ΠΟΥ χαρακτηρίζει μια επιδημία mpox ως παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Αυτή τη φορά αφορμή αποτέλεσε το ξέσπασμα του ιού στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό καθώς κρίθηκε ότι αποτελεί πλέον «έκτακτη ανάγκη δημόσιας υγείας διεθνούς ενδιαφέροντος».

Σύμφωνα με τα στοιχεία, τα κρούσματα έχουν αυξηθεί κατά 160% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, ενώ οι θάνατοι έχουν αυξηθεί κατά περίπου 19%.

The emergence of a new clade of #mpox, its rapid spread in eastern #DRC, and the reporting of cases in several neighbouring countries are very worrying.

On top of outbreaks of other mpox clades in DRC and other countries in Africa, it’s clear that a coordinated international… pic.twitter.com/u2DSV6fitj

— Tedros Adhanom Ghebreyesus (@DrTedros) August 14, 2024

Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων

Ο ιός εντοπίζεται κυρίως σε χώρες της κεντρικής και δυτικής Αφρικής. Η πρόσφατη επιδημία έχει εξαπλωθεί σε 13 αφρικανικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που δεν είχαν αναφέρει ποτέ πριν κρούσματα mpox.

Για πρώτη φορά η ευλογιά των πιθήκων εντοπίστηκε σε πιθήκους σε εργαστήριο, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC). Η πρώτη του ονομασία ήταν monkeypox, αλλά το 2022 μετονομάστηκε από τον ΠΟΥ μετά από καταγγελίες ότι η αρχική ονομασία ήταν «ρατσιστική και στιγματιστική».

Αν και τα περισσότερα περιστατικά έχουν ήπια εξέλιξη, δεν λείπουν και τα θανατηφόρα. Η ασθένεια εξαπλώνεται μέσω στενής επαφής με μολυσμένα άτομα, μεταξύ άλλων και μέσω του σεξ, με την τελευταία επιδημία στην ήπειρο να ξεκινά με την εξάπλωση ενός ενδημικού στελέχους γνωστού ως Clade 1b.

Η νέα παραλλαγή φαίνεται να εξαπλώνεται ευκολότερα μέσω στενής επαφής, ιδίως μεταξύ των παιδιών.

Όπως δήλωσε ο Jean Claude Udahemuka, από το Πανεπιστήμιο της Ρουάντα, το Clade 1b είναι «αναμφίβολα το πιο επικίνδυνο μέχρι στιγμής από όλα τα γνωστά στελέχη της mpox».

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Tο πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ένα δερματικό εξάνθημα ή σπυριά γεμάτα πύον που μπορεί να επιμήνουν για διάστημα από δύο έως τέσσερις εβδομάδες.

Τα εξανθήματα μπορεί να εντοπίζονται οπουδήποτε στο σώμα και ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να έχουν μόνο ένα, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν εκατοντάδες ή και περισσότερα.

Σύμφωνα με το CDC η ευλογία των πιθήκων έχει και άλλα συμπτώματα όπως:

• Πυρετός
• Ρίγη
• Πρησμένοι λεμφαδένες
• Εξάντληση
• Μυϊκοί πόνοι και οσφυαλγία
• Πονοκέφαλος
• Αναπνευστικά συμπτώματα (π.χ. πονόλαιμος, ρινική συμφόρηση ή βήχας)

Στην ενημέρωσή του για την ευλογία των πιθήκων ο ΠΟΥ αναφέρει ότι οι άνθρωποι μπορεί να αρχίσουν να αισθάνονται αδιαθεσία πριν εμφανίσουν εξάνθημα ή δερματικές αλλοιώσεις, ενώ για άλλους τα δερματικά συμπτώματα μπορεί να είναι το πρώτο ή το μοναδικό σημάδι.

Η νέα μετάλλαξη προκαλεί τα ίδια συμπτώματα με τα υπόλοιπα, αλλά είναι πιο σοβαρά, σύμφωνα με τον Leandre Murhula Masirika, συντονιστή έρευνας στην επαρχία South Kivu.

Έρευνα στους ασθενείς που νοσηλεύτηκαν από τον Οκτώβριο έως τον Ιανουάριο στο ανατολικό Κονγκό έδειξε ότι η νέα μορφή προκάλεσε αρχικά ηπιότερα συμπτώματα και εξανθήματα κυρίως στα γεννητικά όργανα, γεγονός που καθιστά δυσκολότερο τον εντοπισμό της.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Επί του παρόντος δεν υπάρχει εγκεκριμένη θεραπεία ειδικά για τις λοιμώξεις από mpox, σύμφωνα με το CDC.

Για τους περισσότερους ασθενείς που έχουν ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα και δεν έχουν δερματική νόσο, η ανακουφιστική φροντίδα και ο έλεγχος του πόνου θα τους βοηθήσουν να αναρρώσουν χωρίς ιατρική θεραπεία.

Ωστόσο, έχει αναπτυχθεί ένα εμβόλιο δύο δόσεων για την προστασία από τον ιό, το οποίο είναι ευρέως διαθέσιμο στις δυτικές χώρες αλλά όχι στην Αφρική.

Οι επιστήμονες από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής (Africa CDC) λένε ότι χρειάζονται περισσότερες από 10 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου, αλλά μόνο 200.000 είναι διαθέσιμες.

Πώς χειροτέρεψαν τα πράγματα στην Αφρική;

Ο ιός ενδημεί σε περιοχές της Αφρικής εδώ και δεκαετίες, αφού ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά σε ανθρώπους στη ΛΔ Κονγκό το 1970.

Αλλά το στέλεχος Clade 1b εμφανίστηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο μεταξύ των εργαζομένων στο σεξ στην πόλη Kamituga, περίπου 273 χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Ρουάντα.

Το CDC της Αφρικής δήλωσε ότι το 96% όλων των κρουσμάτων και των θανάτων ήταν στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ), αλλά έχει επίσης εξαπλωθεί σε γειτονικές χώρες, με 18 έθνη να αναφέρουν κρούσματα.

Θα μπορούσε να επηρεαστεί ο υπόλοιπος κόσμος;

Μια ηπιότερη εκδοχή του ιού εξαπλώθηκε σε περισσότερες από 100 χώρες το 2022, κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής, γεγονός που ώθησε τον ΠΟΥ να κηρύξει στις 23 Ιουλίου 2022 κατάσταση έκτακτης ανάγκης διεθνούς ενδιαφέροντος για τη δημόσια υγεία - το υψηλότερο επίπεδο συναγερμού του.

Συνολικά 2.137 κρούσματα είχαν επιβεβαιωθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο σε εκείνο το στάδιο, αλλά μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2022 ο αριθμός αυτός είχε εκτοξευθεί σε 3.732 κρούσματα - 3.553 ήταν στην Αγγλία, 34 στη Βόρεια Ιρλανδία, 97 στη Σκωτία και 48 στην Ουαλία.

Ο ΠΟΥ τερμάτισε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης 10 μήνες αργότερα, λέγοντας ότι η υγειονομική κρίση είχε τεθεί υπό έλεγχο.

Έκτοτε οι μολύνσεις έχουν επιβραδυνθεί σημαντικά στο Ηνωμένο Βασίλειο, με μόλις 239 κρούσματα να έχουν εντοπιστεί το 2023 και το 2024 (έως τις 30 Ιουνίου) - 225 στην Αγγλία, εννέα στη Σκωτία, τέσσερα στη Βόρεια Ιρλανδία και ένα στην Ουαλία.

Η Maria Van Kerkhove, η οποία ηγείται του τμήματος επιδημιών του ΠΟΥ, δήλωσε ότι υπήρχαν πολλά ανησυχητικά ζητήματα στην επιδημία mpox της Αφρικής και ζήτησε πιο επείγουσα αντίδραση. «Δεν θέλουμε ο κόσμος να κάθεται και να παρακολουθεί και να περιμένει», δήλωσε η ίδια. «Ο χρόνος [για να δράσουμε] είναι τώρα».