Ένα διαφορετικό σεμινάριο – διάλογο με την παράδοση παρακολουθήσαμε την Δευτέρα 17 Ιουνίου 2024, στον Τόπο Τεχνών “Χώρα” στα πλαίσια του 18ου Φεστιβάλ Οίτης, από τον ερευνητή και δάσκαλο κρητικών χορών, Γιάννη Μεγαλακάκη.
Μέσα από την πρωτότυπη performance του με τίτλο “Το Κόσκινο” μάς παρουσίασε έναν μονόλογο-πρόκληση, αυτοβιογραφικό και αποκαλυπτικό για τα μυστικά των όσων κουβαλάμε στο DNA μας. Ένα “κοσκίνισμα” σε ό,τι κληρονομήσαμε που προέκυψε από την πολυετή έρευνα του καλλιτέχνη πάνω στον λαϊκό ελληνικό πολιτισμό, γενικότερα, και την κρητική παράδοση, ειδικότερα.
Μια κατάθεση ψυχής του Γιάννη Μεγαλακάκη ο οποίος έδωσε τροφή για σκέψη σε όλες και όλους, χοροδιδάσκαλους, χορευτές, θεατές, ερευνητές και λάτρεις της παράδοσης. Συζητήσαμε για το τι σημαίνει παράδοση για τον κάθε ένα και την κάθε μία από εμάς, πώς βιώνεται και πώς μπορεί να γίνει μια αρμονική σύνδεση του χθες με το σήμερα.
Μέσα από αφηγήσεις, προβολές και ηχητικά αποσπάσματα γνωρίσαμε γεγονότα και ιστορίες που μας έκαναν να δούμε με άλλο μάτι κομμάτια της παράδοσης, ανθρώπους, τόπους και τραγούδια. Αντιληφθήκαμε πόσο σημαντικό είναι αυτό στο οποίο από την αρχή ως το τέλος του σεμιναρίου επέμενε ο Γιάννης Μεγαλακάκης: Όταν ασχολούμαστε με κάτι – εν προκειμένω με τους παραδοσιακούς χορούς – θα πρέπει να το ερευνούμε, να το μελετάμε σε βάθος, να μαθαίνουμε όσα περισσότερα μπορούμε για αυτό για να μπορέσουμε να το κατανοήσουμε.
Όταν χορεύουμε ένα παραδοσιακό τραγούδι, όταν τραγουδάμε τους στίχους του, ξέρουμε την ιστορία πίσω από αυτό; Καταλαβαίνουμε πόσο σπουδαίο είναι που μια τραγική ιστορία των αρχών του 20ου αιώνα έφτασε ως εμάς μέσα από τους στίχους ενός τραγουδιού ή τα βήματα ενός χορού;
Σήμερα, παρατηρούμε ίσως πολλές φορές την “αγωνία” των ανθρώπων να μην χαθεί η παράδοση, να έχει συνέχεια. Αυτό που συνειδητοποιήσαμε μέσα από το “μάθημα” του Γιάννη Μεγαλακάκη ήταν πως η παράδοση μπορεί να συμβαδίσει με την εξέλιξη. Επιβάλλεται, μάλιστα, για να μπορέσει να επιβιώσει στον σύγχρονο τρόπο ζωής.
Όπως ο ίδιος τονίζει, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός είναι απόλυτα συνυφασμένος με την ανθρώπινη ύπαρξη, ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της, μορφοποιείται σύμφωνα με τις πρακτικές και τις αξίες του λαού μας. Είναι ένας μη λεκτικός τρόπος επικοινωνίας που σημαίνει, μαρτυρεί, διηγείται, εξιστορεί, παρουσιάζει, εκφράζει, διδάσκει και κυριαρχεί, όχι μόνο στους συμμετέχοντες, αλλά και στους θεατές.
Ο παραδοσιακός κρητικός πολιτισμός, άγραφος εν πολλοίς στα χαρτιά, ριζωμένος όμως βαθιά μέσα στη λαϊκή παράδοση, μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά, ως ιερή παρακαταθήκη με την καθημερινή πράξη μέσα στην οικογενειακή και την κοινωνική ζωή και έτσι κρατά την αδιάκοπη συνέχειά του, ως καθοριστικός τρόπος ζωής.
Κατά συνέπεια, με αυτόν τον πολιτισμό ως βάση, είναι δυνατόν να υπάρξει και πρόοδος και εξέλιξη και μάλιστα σταθερή, ωφέλιμη με ανθρώπινη και ηθική διάσταση.
